<w trakcie>
Zwroty podstawowe (zajęcia poniedziałek wieczór)
22.05.2012
zdrobnienia
ZDROBNIENIA
1. poprzez reduplikację qataltal;
2. imiona;
3. Jidyszowe zdrobnienia;
4. sufiks -on;
5. sufiks -it;
1. poprzez reduplikację
("quinquiliteral", qataltal, qitiltil, abcbc)
qataltal- nazwa ta wskazuje na formę, jaką wówczas przybiera wyraz mając na uwadze, że q.t.l to szoresz (qatal= zabić. słowo używane jako wzorzec odmiany szczególnie w gramatyce arabskiej, chociaż później gramatycy hebrajscy, zwł. rabiniczni sugerowali się tym. chociaż oczywiście najlepiej w roli wzorca się spełnia k.t.w bo można każdą literkę oznaczyć dageszem).
do końca nie wiadomo kiedy qataltal zaczął służyć jako zdrobnienie.
przykłady:
'pies'- כלב kelew כלבלב klawlaw 'piesek'
'kot'- חתול chatul חתולתול chataltul 'kotek'
'ogon'- זנב zanav זנבנב znavnav 'ogonek'
'marchew'- גזר gezer גזרזר gzarzar 'marchewka'
'biały'- לבן lawan לבנבן lwanwan 'bialutki', 'białawy'
'świnia'- חזיר chazir חזרזיר chazarzir 'świnka' (w hebr. wersji Kubusia Puchatka tak się oddaje 'prosiaczka')
w przypadku szoreszy z dwoma rdzennymi spółgłoskami:
'ryba'- דג dag דגיג dagig 'rybka'
'małpa'= קוף kof קופיף kofif 'małpka'
2. imiona
imię 'Ariel' אֲרִיאֵל posiada zdrobnienie 'Arik' אָרִיק
Sara → Sarit (końcówka -it, tylko do żeńskich imnion).
3. Jidyszowe zdrobnienia
końcówka -el ֶעל lub -ele ֶעלע np. Pawel → Pawele, Chana → Chanele, Hersz → Herszel (הֶערשֶׁעל), MIriam→ Mirele מִירֶעל,
Niemieckie słowo das Gluck (nad u jest umlaut) 'szczęście' posłużył w jidysz jako imię żeńskie po uprzednim zdrobnieniu Gluckl/ Glikl.
ele było często wymawiane w jidysz jako ełe, np. Rebeka/ Rivka → Rivkele/ Rivkełe.
końcówka -el/ -ele może być stosowana również w hebrajskim izraelskim
W jidysz pojawiały się jeszcze gorsze zdrobnienia: Icchak → Icek, Israel → Srul/ Srulek, Nachum→ Nachumcie, Jakov → Jankiel, Sore/ Sara → Sorke, Szmuel → Szmulik, Chajim → Chaimke, tate→ tateszi/ tatinke, mame → maminke, Awram/ Awrom → Awromczik/ Awromczikl/ Awromczikełe,
jidysz jako język niezwykle ekspresywny i potoczny lubował się w różnorakich zdrobnieniach,
4. sufiks -on
'dziecko'- ילד jeled, ילדון jaldon 'dziecinka'
5. sufiks -it
jak przy żeńskich imionach
'łyżka'- כף kaf כפית kafit "łyżeczka'
'torebka'- שק sak שקית sakit 'torebeczka'
1. poprzez reduplikację qataltal;
2. imiona;
3. Jidyszowe zdrobnienia;
4. sufiks -on;
5. sufiks -it;
1. poprzez reduplikację
("quinquiliteral", qataltal, qitiltil, abcbc)
qataltal- nazwa ta wskazuje na formę, jaką wówczas przybiera wyraz mając na uwadze, że q.t.l to szoresz (qatal= zabić. słowo używane jako wzorzec odmiany szczególnie w gramatyce arabskiej, chociaż później gramatycy hebrajscy, zwł. rabiniczni sugerowali się tym. chociaż oczywiście najlepiej w roli wzorca się spełnia k.t.w bo można każdą literkę oznaczyć dageszem).
do końca nie wiadomo kiedy qataltal zaczął służyć jako zdrobnienie.
przykłady:
'pies'- כלב kelew כלבלב klawlaw 'piesek'
'kot'- חתול chatul חתולתול chataltul 'kotek'
'ogon'- זנב zanav זנבנב znavnav 'ogonek'
'marchew'- גזר gezer גזרזר gzarzar 'marchewka'
'biały'- לבן lawan לבנבן lwanwan 'bialutki', 'białawy'
'świnia'- חזיר chazir חזרזיר chazarzir 'świnka' (w hebr. wersji Kubusia Puchatka tak się oddaje 'prosiaczka')
w przypadku szoreszy z dwoma rdzennymi spółgłoskami:
'ryba'- דג dag דגיג dagig 'rybka'
'małpa'= קוף kof קופיף kofif 'małpka'
2. imiona
imię 'Ariel' אֲרִיאֵל posiada zdrobnienie 'Arik' אָרִיק
Sara → Sarit (końcówka -it, tylko do żeńskich imnion).
3. Jidyszowe zdrobnienia
końcówka -el ֶעל lub -ele ֶעלע np. Pawel → Pawele, Chana → Chanele, Hersz → Herszel (הֶערשֶׁעל), MIriam→ Mirele מִירֶעל,
Niemieckie słowo das Gluck (nad u jest umlaut) 'szczęście' posłużył w jidysz jako imię żeńskie po uprzednim zdrobnieniu Gluckl/ Glikl.
ele było często wymawiane w jidysz jako ełe, np. Rebeka/ Rivka → Rivkele/ Rivkełe.
końcówka -el/ -ele może być stosowana również w hebrajskim izraelskim
W jidysz pojawiały się jeszcze gorsze zdrobnienia: Icchak → Icek, Israel → Srul/ Srulek, Nachum→ Nachumcie, Jakov → Jankiel, Sore/ Sara → Sorke, Szmuel → Szmulik, Chajim → Chaimke, tate→ tateszi/ tatinke, mame → maminke, Awram/ Awrom → Awromczik/ Awromczikl/ Awromczikełe,
jidysz jako język niezwykle ekspresywny i potoczny lubował się w różnorakich zdrobnieniach,
4. sufiks -on
'dziecko'- ילד jeled, ילדון jaldon 'dziecinka'
5. sufiks -it
jak przy żeńskich imionach
'łyżka'- כף kaf כפית kafit "łyżeczka'
'torebka'- שק sak שקית sakit 'torebeczka'
18.05.2012
Bezokolicznik
BEZOKOLICZNIK
Bezokolicznik łatwo rozpoznać w języku hebrajskim rozpoznać. zaczyna się od literki lamed ל. Oczywiście ל może poprzedzać wyraz również z innych powodów ( ל= do, ku) lub być integralną częścią wyrazu (np. być pierwszą rdzenną szoresza). Stąd też, aby uniknąć nieporozumień, patrz dalej:
Poniżej znajdują się najbardziej reprezentatywne przykłady bezokoliczników w poszczególnych binjanach:
{ paal - (לכתוב) lichtow- pisać; liCHToW
nifal - (להיכתב) lehikatew= być napisanym; lehiKaTeW
piel - (לדבר) ledawer- mówić (np po hebrajsku), rozmawiać; leDaBeR
hifil - (להכתיב) lehaktiw- dyktować, sprawić by pisał; lehaKTiW
hitpael- (להתכתב) lehistarek- pisać między sobą, korespondować- lehitKaTeW
pual i hufal nie tworzą bezokolicznika}
Ażeby rozeznać jak będzie wyglądał bezokolicznik dla innego czasownika, należy znać jego szoresz (rdzeń) oraz analogicznie do powyższych przykładów podstawić samogłoski (/nikudy).
PAAL לִכְבּוֹשׁ
Nie zawsze to się jednak sprawdza.
Gdy w binjanie paal mamy do czynienia z czasownikiem z drugą rdzenną waw (/ lub jud) bezokolicznik= לקום lakum wstać (/ לשים laszim położyć).
ostatnia he wygląda obiecująco i wiele zmienia
ק.נ.ה= liknot לקנות (kupować). Co tutaj się stało? he jest słabą spółgłoską, w związku z tym przepada i w zamian otrzymujemy końcówkę ות-. Podobnie inne czasowniki {ש.ת.ה, ר.צ.ה, ע.ל.ה}
פ"נ Sprawę komplikują również czasowniki zaczynające się od נ nun (פ"נ), jako że pierwsze nun פ"נ ma tendencje do zanikania. Stąd przy szoreszu נ.פ.ל bezokolicznik przybiera formę לפול lipol (spadać). Co się dzieje tutaj z nun? "Zlepia się" z nasŧępującą po nim pe/ fe, stąd w pe mamy dagesz i czytamy jako lipol a nie lifol.
Zdumiewający jest szoresz נ.ת.ן, który w bezokoliczniku przybiera formę לתת latet (dawać).
Ale mamy też takie פ"נ, które nie tracą nun, jak np. לנעול lin`ol (ubuwać się), לנסוע linsoa (jechać, podróżować),
פ"י Nie tylko nun, ale też i pierwsze jud sprawia podobne problemy.
י.ש.ב - laszewet לשבת (siedzieć).
י.ר.ד- laredet לרדת (schodzić).
nieco inaczej wymowa wygląda w przypadku szoresza י.ד.ע, mianowicie ladaat לדעת (wiedzieć), a jest to związane z ajinem.
ale już י.ש.ן = liszon לישון (spać) wygląda porządnie.
Mega udziwnienie stanowi ל.ק.ח = לקחת (brać), które w odmianie przypomina .פ"י
Czasowniki z pierwszą gardłową z reguły nie tracą jakich spółgłowek, jednak w ich przypadku mamy do czynienia z pewnymi zmianami fonetycznymi (samogłoski).
ajin- לעבור laawor (mijać). przy czym pod ajin stoi skrócony patach. tak samo לעבוד (pracować).
he- ה.ר.ג= laharog להרוג (zabić)
chet- לחשוב lachszow (myśleć)
alef- א.כ.ל= leechol לֶאֱכוֹל (jeść)
ostatnia ajin ש.מ.ע = liszmoa לשמוע (słyszeć). zmiana polega na tym, że ostatnie ajin wymaga aby pod nim stał patach.
Podobnie z ostatnim chet:
nieregularne w tym względzie jest również א.מ.ר= lomar לומר (mówić).
Niektóre czasowniki ze względu na swoje rdzenne podlegają mieszanym odmianom, jako przykład podam szoresz ע.ל.ה. Jaki będzie bezokolicznik? la`alot לעלות. Odpowiedzi na pytanie dlaczego w ten sposób, proszę poszukać powyżej.
NIFAL
typowy bezokolicznik to לְהִימָּצֵא utworzony od rdzenia מ.צ.א, a znaczy on :znajdować się".
Nie da się jednak uniknąć nieregularności:
ר.א.ה tworzy bezokolicznik להיראות leheraot (wyglądać, ukazywać się, być widocznym, zdawać się)
(ciąg dalszy nastąpi w wolnej chiwli)
Bezokolicznik łatwo rozpoznać w języku hebrajskim rozpoznać. zaczyna się od literki lamed ל. Oczywiście ל może poprzedzać wyraz również z innych powodów ( ל= do, ku) lub być integralną częścią wyrazu (np. być pierwszą rdzenną szoresza). Stąd też, aby uniknąć nieporozumień, patrz dalej:
Poniżej znajdują się najbardziej reprezentatywne przykłady bezokoliczników w poszczególnych binjanach:
{ paal - (לכתוב) lichtow- pisać; liCHToW
nifal - (להיכתב) lehikatew= być napisanym; lehiKaTeW
piel - (לדבר) ledawer- mówić (np po hebrajsku), rozmawiać; leDaBeR
hifil - (להכתיב) lehaktiw- dyktować, sprawić by pisał; lehaKTiW
hitpael- (להתכתב) lehistarek- pisać między sobą, korespondować- lehitKaTeW
pual i hufal nie tworzą bezokolicznika}
Ażeby rozeznać jak będzie wyglądał bezokolicznik dla innego czasownika, należy znać jego szoresz (rdzeń) oraz analogicznie do powyższych przykładów podstawić samogłoski (/nikudy).
PAAL לִכְבּוֹשׁ
Nie zawsze to się jednak sprawdza.
Gdy w binjanie paal mamy do czynienia z czasownikiem z drugą rdzenną waw (/ lub jud) bezokolicznik= לקום lakum wstać (/ לשים laszim położyć).
ostatnia he wygląda obiecująco i wiele zmienia
ק.נ.ה= liknot לקנות (kupować). Co tutaj się stało? he jest słabą spółgłoską, w związku z tym przepada i w zamian otrzymujemy końcówkę ות-. Podobnie inne czasowniki {ש.ת.ה, ר.צ.ה, ע.ל.ה}
פ"נ Sprawę komplikują również czasowniki zaczynające się od נ nun (פ"נ), jako że pierwsze nun פ"נ ma tendencje do zanikania. Stąd przy szoreszu נ.פ.ל bezokolicznik przybiera formę לפול lipol (spadać). Co się dzieje tutaj z nun? "Zlepia się" z nasŧępującą po nim pe/ fe, stąd w pe mamy dagesz i czytamy jako lipol a nie lifol.
Zdumiewający jest szoresz נ.ת.ן, który w bezokoliczniku przybiera formę לתת latet (dawać).
Ale mamy też takie פ"נ, które nie tracą nun, jak np. לנעול lin`ol (ubuwać się), לנסוע linsoa (jechać, podróżować),
פ"י Nie tylko nun, ale też i pierwsze jud sprawia podobne problemy.
י.ש.ב - laszewet לשבת (siedzieć).
י.ר.ד- laredet לרדת (schodzić).
nieco inaczej wymowa wygląda w przypadku szoresza י.ד.ע, mianowicie ladaat לדעת (wiedzieć), a jest to związane z ajinem.
ale już י.ש.ן = liszon לישון (spać) wygląda porządnie.
Mega udziwnienie stanowi ל.ק.ח = לקחת (brać), które w odmianie przypomina .פ"י
Czasowniki z pierwszą gardłową z reguły nie tracą jakich spółgłowek, jednak w ich przypadku mamy do czynienia z pewnymi zmianami fonetycznymi (samogłoski).
ajin- לעבור laawor (mijać). przy czym pod ajin stoi skrócony patach. tak samo לעבוד (pracować).
he- ה.ר.ג= laharog להרוג (zabić)
chet- לחשוב lachszow (myśleć)
alef- א.כ.ל= leechol לֶאֱכוֹל (jeść)
ostatnia ajin ש.מ.ע = liszmoa לשמוע (słyszeć). zmiana polega na tym, że ostatnie ajin wymaga aby pod nim stał patach.
Podobnie z ostatnim chet:
nieregularne w tym względzie jest również א.מ.ר= lomar לומר (mówić).
Niektóre czasowniki ze względu na swoje rdzenne podlegają mieszanym odmianom, jako przykład podam szoresz ע.ל.ה. Jaki będzie bezokolicznik? la`alot לעלות. Odpowiedzi na pytanie dlaczego w ten sposób, proszę poszukać powyżej.
NIFAL
typowy bezokolicznik to לְהִימָּצֵא utworzony od rdzenia מ.צ.א, a znaczy on :znajdować się".
Nie da się jednak uniknąć nieregularności:
ר.א.ה tworzy bezokolicznik להיראות leheraot (wyglądać, ukazywać się, być widocznym, zdawać się)
(ciąg dalszy nastąpi w wolnej chiwli)
7.05.2012
czytamy- podstawowe zwroty szalom
Czytanie. ćwiczenie celem przećwiczenia alfabetu.
w wyjaśnieniach postawiłem na dosłowność. jak to się przekłada na j. polski- mam nadzieję, że zostanie zrozumiane.
wskazówka: dagesz (kropka w literce) wskazuje, że wzmacniamy dźwięk, ale w przypadku spółgłosek/ liter: bet, pe, kaf, oznacza że czytamy je jako: b, p, k, w przeciwnym razie (bez dagesza) jako: w,f,ch.
szwa (dwie kropki pionowo pod literką) oznaczają zazwyczaj brak samogłoski (szwa spoczywające), ale jeżeli na początku wyrazu czytamy e (szwa ruchome)
odnośnie przykładu 7. pierwszy wyraz czytamy jako co(h)orajim (samogłoska patach wewnątrz sylaby przechodzi z długiego A w O).
1. uniwersalne powitanie/ pożegnanie
2. pokój i błogosławieństwo. spójnik "i, oraz" (również kontradyktoryjny: "ale") zapisywany wawem, łączy się z następnym wyrazem. wymawiany jako "we". jeżeli pełni rolę "waw consecutivus" (bibl.)- jako "wa". jeżeli zaś po nim stoi spółgłoska ze szwa, albo spółgłoski b,m, - jako u.
3., 4. co słychać u Ciebie. urobione od szalom (dodano sufiks zaimkowy drugiej osoby l.poj). 3- r.ż; 4- r.m
5. welcome.
6. good morning wszystkim.
7. good noon wszystkim gościom
8. good evening dla wszystkich odwiedzających
10. dobrego dnia
11. wesołego święta. (i pytanie- ciekawostka skąd w grece wzięło się "hag" jak w "hagiographein")
12. week-endu miłego
14. dobrego tygodnia
15. dobrego miesiąca
16. co nowego?
17. co słychać?
18. jak (dosł. co) sprawy?
19. jak było?
20. gdzie byłeś?
21. wiele czasu nie widziałem Cię.
22. jak rodzina? jak praca?
23. wszystko dobrze
25. dowidzenia (w skrócie: lehit.= dozo. (baczenia))
polecam nielegala: http://www.rozmowki.slowka.pl/hebrajski_rozmowki.php
6.05.2012
Binjanim
Paal- czasowniki mocne
oznaczenia: Active (imiesłów czynny, pełni też rolę czasu teraźniejszego),
Passive Part (imiesłów bierny),
Pret (waw consecutivus, oznacza następstwo czasowe, przyczynowe...,
{"a następnie roześmiał się Pan"}),
Jussive (do wyrażenia rozkazu, prośby, życzenia)
Cohortative (niech pójdę, niechaj zrobię....)
Imperative (tryb rozkazujący)
Imperfect (bibl.- czynność jednorazowa, momentalna; współcz- czas przyszły)
Perfect (bibl.- czynność wielokrotna, rozciągła w czasie; współcz- czas przeszły)
Infinitive Absolutus (standard)
Infinitive Constructus (używany do smichutu)
Infinitive Pronominalis (bezokolicznik służący do tworzenia form zaimkowych).
współcześnie podstawowy bezokolicznik ma formę לפקוד (por. Inf. Constr.).
trochę kłopotu może sprawić w tej tabelce (z gramatyki biblijnej) forma 3os.l.mn.r.ż:
współcześnie jest ona identyczna z formą dla rodzaju męskiego.
Podobnie Imperative l.mn.r.ż upodobnił się do l.mn r.m.
W języku arabskim w dalszym ciągu forma 3os.r.ż.l.mn to {fa al na}.
Binjany można pogrupować:
a) paal, nifal, hifil, hufal
b) piel, pual, hitpael
lub:
i) paal, piel, hifil- strona czynna
ii) nifal, pual, hufal- strona bierna
iii) hitpael- zwrotny
czasowniki słabe to te, które z pewnych względów fonetycznych odmieniają się nieco inaczej niż czasowniki mocne (przykładowe rdzenne gardłowe, pierwsza rdzenna nun albo jud, czasowniki z drugą rdzenną ajin lub waw, trzecia rdzenna he/jud, szoresze z czterema rdzennymi, duplikacja rdzennej).
poniżej odmiana czasowników mocnych (jako najbardziej reprezentatywnych):
1.Paal
3. Hifil
4. Hufal
5. Piel
6. Pual
7. Hitpael
oznaczenia: Active (imiesłów czynny, pełni też rolę czasu teraźniejszego),
Passive Part (imiesłów bierny),
Pret (waw consecutivus, oznacza następstwo czasowe, przyczynowe...,
{"a następnie roześmiał się Pan"}),
Jussive (do wyrażenia rozkazu, prośby, życzenia)
Cohortative (niech pójdę, niechaj zrobię....)
Imperative (tryb rozkazujący)
Imperfect (bibl.- czynność jednorazowa, momentalna; współcz- czas przyszły)
Perfect (bibl.- czynność wielokrotna, rozciągła w czasie; współcz- czas przeszły)
Infinitive Absolutus (standard)
Infinitive Constructus (używany do smichutu)
Infinitive Pronominalis (bezokolicznik służący do tworzenia form zaimkowych).
współcześnie podstawowy bezokolicznik ma formę לפקוד (por. Inf. Constr.).
trochę kłopotu może sprawić w tej tabelce (z gramatyki biblijnej) forma 3os.l.mn.r.ż:
współcześnie jest ona identyczna z formą dla rodzaju męskiego.
Podobnie Imperative l.mn.r.ż upodobnił się do l.mn r.m.
W języku arabskim w dalszym ciągu forma 3os.r.ż.l.mn to {fa al na}.
Binjany można pogrupować:
a) paal, nifal, hifil, hufal
b) piel, pual, hitpael
lub:
i) paal, piel, hifil- strona czynna
ii) nifal, pual, hufal- strona bierna
iii) hitpael- zwrotny
czasowniki słabe to te, które z pewnych względów fonetycznych odmieniają się nieco inaczej niż czasowniki mocne (przykładowe rdzenne gardłowe, pierwsza rdzenna nun albo jud, czasowniki z drugą rdzenną ajin lub waw, trzecia rdzenna he/jud, szoresze z czterema rdzennymi, duplikacja rdzennej).
poniżej odmiana czasowników mocnych (jako najbardziej reprezentatywnych):
1.Paal
2. Nifal
3. Hifil
4. Hufal
5. Piel
6. Pual
7. Hitpael
1.05.2012
ד lekcja miejsko- knajpiana
[spis zajęć], [lekcja 1], [lekcja 2], [lekcja 3],
___________________________________________________________
0. Pytania: Co, gdzie, kiedy?
1. na ulicy w mieście: jak tam dojść i gdzie ja w ogóle jestem?
?איך להגיע שם ואיפה אני בכלל
2. w restauracji: co chciałbyś zamówić, co lubisz jeść, czego się napijesz?
?מה אתה רוצה להזמין, מה אתה אוהב לאכול, ומה אתה תשתה
3. w sklepie: co kupić i ile to kosztuje?
?מה לקנות, וכמה זה עולה
4. małe co nieco
משהו משהו
5. Tabelki- zwierzątka, roślinki, warzywa, owoce, mięso (mięso, drób, ryby), jedzenie- rozdam
___________________________________________________________0. Pytania: kto, co, gdzie, kiedy?
KTO, CO?jak to się nazywa- eich kor`im le-ze- ?איך קוראים לזה
co to jest? - ma ze?- ?מה זה
kto to jest?- mi ze?-
kim jesteś?- mi ata?-
nie wiem- ani lo jodea- אני לא יודעה
nie rozumiem- ani lo mewin- אני לא מבין
nie zrozumiałem- lo hewanti- לא הבנתי
ależ skąd! so what?- מַה פִּתְאוֹם?- (ma pitom?)
no to co?- az ma?- אז מה
מה albo מה זה można używać w wykrzyknieniu: co za (głupek)!, jakiż (demon)!, cóż za (piękny kolor)! co za (jeden)!
ejze jafe!= jakież piękne!; eifo ze ani (leazazel)?!= gdzież to ja jestem (do diabła)?!
GDZIE?
skąd- מֵאַיִן- (me`ajin)
gdzie- איפה (eifo)
dokąd- לְאָן- (le`an)
stamtąd- mi`szam- משם
tam- szam- שָׁם
(do) tam- לשם
(do) tam- szama- שָׁמָּה
stąd- mi`po- מפה
tut- po- פה
tutaj- ka`(a)n- כָּאן
do (tutaj)- l`ka(a)n- לכאן
tam i z powrotem- haloch we-szow- הָלוֹךְ וָשׁוֹב
tu i tam- ko wa-cho- כֹּה וָכֹה
KIEDY? מָתַי
od wtedy- me-az- מֵאָז
wtedy- az- אָז
do wtedy-
kiedyś- 1.matajszehu/ 2.paam/ 3.ba-awar- מָתַישֶהוּ/ פַּעַם/ בעבר
(1. kiedyś/kolwiek, 2. kiedyś (określone), raz, 3. w przeszłości)
teraz- achszaw- עַכְשָׁו
w przyszłości- ba-atid- בעָתִיד
od teraz- me`ata- מֵעַתָּה
teraz- achszaw- עַכְשָׁו
do teraz- ad achszaw- עַד עַכְשָׁו
od kiedy- meaz- מֵאָז
kiedy?- mataj?- מָתַי
do kiedy- ad mataj?- עַד מָתַי
gdy, kiedy- ka`aszer- כַּאֲשֶׁר
=wtedy, gdy- ksze.. - כְּש
kiedyś- matajsze(h)u- מָתַישֶהוּ
raz (/kiedyś, pewnego razu)- פַּעַם
a chora, poszedłem ją odwiedzić.- ksze-sawta hajta chola, halachti lewaker ota-
- כְּשֶׁסַּבְתָּא הָיְתָה חוֹלָה, הָלַכְתִּי לְבַקֵּר אוֹתָהּ
Kiedy skończysz obiad, dostaniesz deser.- ka'aszer tesajem et aruchat ha-cohorajim, tekabel kinuach.-
כַּאֲשֶׁר תְּסַיֵּם אֶת אֲרוּחַת הַצָּהֳרַיִם, תְּקַבֵּל קִנּוּחַ
1. na ulicy w mieście: jak tam dojść i gdzie ja w ogóle jestem?
Wychodzę z założenia, że najpierw muszę się zorientować, gdzie ja w ogóle jestem (איפה אני), następnie mówię komuś gdzie idę ( איפה אתה הולך) i pytam jak tam dojść (איך אני יכול להגיע ל). To chyba wystarczający scenariusz zachowania jezykowego.
pytania
gdzie ja jestem- ejfo ani?- איפה אני
dokąd idziesz- ejfo ata holech?- איפה אתה הולך
jak (mogę) dojść- ejch (ani jachol) lehagi`a- ..איך אני יכול להגיע ל
gdzie to jest- ejfo ze- שיפה זה
odpowiedzi
idę tam- אני הולך לשם
byłem już tutaj- הייתי כבר פה
miasto- ir- עיר
do szkoły- le-bet sefer- לבית ספר
do domu- bajta-
na pocztę- לדואר
bar- bar- בָּר
restauracja- misada- מִסְעָדָה
kawiarnia- bet kafe- בית קפה
to jest taki duży budynek- ze binjan gadol- זה בניין גדול
na takiej małej uliczce- ba-rechow katan- ברכוב קטן
nie wiem- ani lo jodea
instrukcje
skręcić w prawo- לפנות ימינה
pójść/ iść prosto- lalechet kadima- לָלֶכֶת קָדִימָה
musisz iść prosto- ata carich lalechet kadima- אתה צריך לָלֶכֶת קָדִימָה
z powrotem- בחֲזָרָה
przejść przez* drogę- leawor et ha-kwisz- לעבור את הכביש
znowu- szuw- שוב
zawrócić- lehistowew- לְהִסְתּוֹבֵב
zawrócić- lifnot leachor- לפנות לאחו
a potem- ואחר כך
różne drogi
droga- derech- דרך
ulica (jezdnia, szosa, droga)- kwisz- כביש
autostrada- kwisz mahir- כְּבִישׁ מָהִיר
ulica- רחוב
ul.= 'רח
trasa, szlak, ścieżka, droga- נָתִיב
skróty/ droga na skróty- kicur derech- קִצּוּר דֶּרֶך
przejście dla pieszych- maawar checija - מַעֲבַר חֲצִיָּה
ścieżka, dróżka, droga- שְׁבִילhalacha- הלכה
uwaga: przez*= 1. przez (drogę) לעבור את הכביש i; 2. przez (by me)- עַל-יְדֵי ; przez (z czyjegośpowodu)- בגלל
kierunki
w prawo (→)- ימינה
w lewo (<--)- שְׂמֹאלָה
prosto- jaszar- יָשָׁר
naprzód!, do przodu- kadima- קָדִימָה
S-- północ- צָפוֹן
W--maaraw- מַעֲרָב E-- mizrach מִזְרָח
N--południe- דָּרוֹם
daleko- rachok- רָחוֹק
blisko- karow- קָרוֹב
bilet w obie strony (tam i z powrotem)- kartis haloch wa-szow- כַּרְטִיס הָלוֹךְ וָשׁוֹב
HE LOKATYWNE/ KIERUNKOWE →→→
he kierunkowe dołącza się na koniec wyrazu. Oznacza kierunek (do, ku). Może być użyte, gdy wskazujemy dokąd zmierzamy (tam- שםה, ).
Tak samo w stosunku do kierunków (jamina- w prawo, w lewo- שְׂמֹאלָה- smola; naprzód-דָּרוֹם- kadima) kierunków świata (מִזְרָחָה- mizracha= na wschód, צָפוֹנָה- cafona- na północ).
do domu= habajta (הַבַּיְתָה).
środki transportu:
transport/ komunikacja- tachbura- תחבורה
samolot- matus- מתוס
rower- ofanajim- אופניים
autobus- otobus- אוטובוס
na nogach- ba-reglajim- ברגליים
winda- maalit- מעלית
pociąg- rakewet- רכבת
przystanek-
samochód- mechonit- מכונית
auto- oto- אותו
taxi- monit- מונית
jeżeli mówimy, że poruszamy się (kimś, czymś)/ za pomocą kogo czego to używamy spójnika ב
przykładowo: na nogach, autobusem
czynności
iść/ ja idę/ szedł- lalechet/ (ani) holech/ halach- ללכת הולך הלך
lecieć- latus- לטוס
stać/ ja stoję/ stał- leamod/ (ani) omed/ amad- לעמוד לועמד עמד
prowadzić (samochód...)/ prowadzący/ prowadził- linhog/ noheg/ nahag- לנהוג נוהג נהג
kierowca- noheg- נוהג
prezent, podarek- matana- מתנה
2. w restauracji: co chciałbyś zamówić, co lubisz jeść, czego się napijesz?
w sklepie-ba-chanut- בחֲנוּתw restauracji- ba mis`ada- במיסעדה
sklep odzieżowy- chanut bgadim- חֲנוּת בּגָדִים
duży sklep, centrum handlowe- kenion- קֶנְיוֹן
piekarnia- maafija- מַאֲפִיָּה
przyjęcie, impreza- mesiba/ tekes- מסיבה / טקס
chcę kupić- אני רוצה לקנות
chcę zamówić- אני רוצה להזמין
ile to kosztuje- kama ze ole- כמה זה עולה
ile płacę- kama ani meszalem- כמה אני משלם
stół- szulchan- שולחן
krzesło /a- kis`e /ot- כִּסֵּא / כִּסְּאוֹת
zakupy
zakupy- knijot- קְנִיוֹת
robić zakupy- לעשות קניות
sprzedaż- מְכִירָה
kupić- לִקְנוֹת
kupujący, klient- קונה
sprzedawca- מוֹכֵר
sprzedawać- למכור
handlarz- סוֹחֵר
kasa (tam gdzie płacisz)- קופה
kelner-melcar- מֶלְצַר
kelnerka- melcarit- מֶלְצָרִית
wyjść na zakupy- לצאת לקניות
pieniądze
pieniądze- כֶּסֶף
banknot-שְׁטַר
moneta- matbea / matbe'ot- מַטְבֵּעַ / מַטְבְּעוֹת
rachunek- cheszwon- חשבון
paragon- kabala- קבלה
zwrot- hachzara- החזרה
na sprzedaż- le-mchira- למכירה
reszta- odef- עודף (też reszta w dzieleniu)
bogaty- aszir- עָשִׁיר
biedny (ubogi) / biedna- ani / anija- עָנִי / עֲנִיָּה
nie mam kasy- ein li kesef- אין לי כסף
Gdybym tylko miał pieniądze...- halewaj sze-haja li kesef- הַלְוַאי שֶׁהָיָה לִי כֶּסֶף.
jedzenie- ochel- אֹכֶל
jeść- leechol- לאכול
posiłek- arucha- אֲרוּחַה
obiad- aruchat ha-co(h)orajim- אֲרוּחַת הַצָּהֳרַיִם
potrawa- ma`achla-
co lubisz jeść?- ma ata ohew leechol- מה אתה אוהב לאכול
co chcesz zjeść?- ma ata roce/a leechol- מה אתה רוצה לאכול
lubię jeść ryby- אני אוהב דגים
lubię jeść warzywa- אני אוהב לאכול יְרָקוֹת
nie lubię mięsa- בָּשָׂר
jarzynowa/ warzywna- marak jerakot- מְרַק יְרָקוֹת
smacznego!- be-te'awon- בְּתֵאָבוֹן!
to, co słodkie
słodki / słodka / słodkie- matok / metuka / metukim / metukot- מָתוֹק / מְתוּקָה / מְתוּקִים / מְתוּקוֹת
cukier- sukar- סוכר
ciasto/ a- עוּגָה / עוּגוֹת
ciasto czekoladowe- ugat szokolad- עוּגָת שׁוֹקוֹלָד
tort orzechowy- tort egozim- טוֹרְט אֱגוֹזִים
pączek- sufganija- סופגנייה
pączki- sufganijot- סופגניות
potrawy mleczne- ma'achlej chalaw- מַאַכְלֵי חָלָב
tort urodzinowy- ugat jom huledet- עוגת יום הולדת
słodycze-mamtakim- מַמְתַּקִּים
słodziak- חָמוּד
cukierek- sukarija- סוכרייה
cukier puder- awkat sukar- אבקת סוכר
owoc / owoce- pri / perot- פְּרִי / פֵּירוֹת
cytrus (owoc cytrusowy) - pri hadar- פְּרִי הָדָר
smaki
smak- taam- טעם
a) słodki- matok- מָתוֹק
cukier- sukar- סוכר
b) gorzki- mar- מר
c) ostry (pikantny)- charif- חָרִיף
mocna kawa- kafe charif-
przyprawy- tablin/ -im- תַּבְלִין / תַּבְלִינִים
d) słony / słona / słone- maluach/ melucha/ meluchim/ mluchot- מָלוּח...
sól- melach- מֶלַח
zupa była za słona- marak haj maluach midej-
dobre- טוב
to jest smaczne- ze taim- טָעִים
pieczywo
chleb- לֶחֶם
kanapka- sendwicz/ karich- כָּרִיך/ סנדוויץ'
piętka (chleba)- neszika / neszikot- נְשִׁיקָה / נְשִׁיקוֹת
bochenek chleba / bochenki chleba- kikar lechem / kikrot lechem- כִּכַּר לֶחֶם / כִּכְּרוֹת לֶחֶם
kromka chleba- prusat lechem {w skrócie: prusa]- {פרוסת לחם {בקיצור: פרוסה
kanapeczka / kanapeczki- krichon / krichonim- כְּרִיכוֹן / כְּרִיכוֹנִים
bułka- lachmanija-
napoje
wino- jajin- יַיִן
piwo- bira- בִּירָה
wódka- וודקה
alkohol- אַלְכּוֹהוֹל
pijany- szikor- שִׁכּוֹר
sok- mic- מִיץ
sok marchewkowy- mic gezer- מִיץ גֶזֶר
sok pomarańczowy- mic tapuzim- מִיץ תַּפּוּזִים
napój / napoje- maszke / maszka'ot - מַשְׁקֶה / מַשקָאוֹת
napój, napoje; picie- sztija- שתייה
herbata- te- תֵּה
kawa- קָפֶה
mleko- chalaw-
וְזֶהוּ
ג być, coś określonego
[spis zajęć], lekcja 1], [lekcja 2], [3], [lekcja 4], [lekcja 5], [lekcja 6], [lekcja 7], [lekcja 8], [lekcja 9], [lekcja 10], [lekcja 11] (klik)
lekcja 3. podstawy (określone, czyjeś) + rozmowa + czytanie
1. przypomnienie (bezokolicznik, imiesłów, zdanie, pytania)
2. czasownik być
3. coś określonego:
a) he jadua, rzeczownik określony, smichut
b) zaimki dzierżawcze
c) czyjeś ("mieć")- wyrażanie stanu posiadania, własności.
d) kogo co
4. podstawowe przydatne słówka- rozdam kartkę/i
5. tabelki z odmianami- rozdam kartki
a) odmiana czasownika/ binjany
b) odmiana milot jachas
c) odmiana rzeczownika (istotne bo tak można pogruopwać milot jachas)
6. czytanka- przykładowa z zawartymi podstawowymi zwrotami
7. nawiązywanie rozmowy
a) zwroty powitalne i grzecznościowe
b) zapoznawanie się (kim jesteś, co to jest? co robisz? co lubisz? skąd jesteś? gdzie mieszkasz? czym się interesujesz? co studiujesz?)
c) co masz? czy masz jakieś zwierzątko?
d) co widzisz? co to jest? jak to się nazywa?
e) myślę, że; nie wiem; (nie) zgadzam się; masz rację/ tak nie jest;
f) co widzisz?, co lubisz?, co chcesz?
uff, sporo tego, jak coś, zostanie na kolejną
tab
w związku z tym pojawiają się partykuły jesz (oraz do przeczeń - ejn).
łączymi je z zaimkiem li, który odpowiada- z grubsza- na pytanie komu? czemu? (dla) kogo? czego?
możemy go odmienić li- mnie, lach- tobie... lub połączyć z jakimś rzeczownikiem le-Marta (Marcie)
wygląda to tak: jesz li (mam, jest u mnie), jesz lo (ma, jest u niego), jesz li kesef (mam pieniądze)
w czasie przeszłym i przyszłym natomiast stosuje się czasownik 'być':
haja li (było u mnie, czyli miałem), hajiti lach (byłem u Ciebie, czyli miałeś mnie)
haja li kesef (były u mnie pieniądze)= miałem pieniądze
hajinu lo (byliśmy u niego/ jego)= miał nas
haja lJonatan sefer (książka była u Jonatana/ Jonatanowi)= Jonatan miał książkę
jesz/ ejn używa się też jeżeli mówimy o czymś, że znajduje się gdzieś (jesz bakita- jest w klasie)
nie mylić jesz/ ejn zczasownikiem być (jest), ani z partykułami ken/ lo (tak/ nie).
jest również słówko należeć (szajech)
stan posiadania można wyrazić również poprzez zaimki dzierżawcze, oraz przez he
he również używa się, ażeby zrobić smichut (złożenie dwóch rzeczowników, gdzie pierwszy jest określany; a drugi określa i jest poprzedzony he)
przykładowe smichuty to:
aron hakodesz, baal chajim, ben adam,
inne zastosowania he
zaimki wskazujące (bliższe i dalsze)
^bliższe
l.poj.r.m ten- ze
l.poj.r.ż ta - zot (zo)
l.mn.r.m te - ele (elu)
l.poj.r.m ten- haze
l.poj.r.ż ta - hazot (zo)
l.mn.r.m te - haele (elu
^dalsze
l.poj.r.m tamten- hahu
l.poj.r.ż tamta - hahi
l.mn.r.m tamte - hahem
l.mn.r.ż tamci - hahen
hu, hi, hem, hen- biorą się z trzeciej osoby. używane także jako spójki w zdaniu, można je użyć tam, gdzie w jezyku polskim użylibyśmy "jest".
widzę (kogo, co)
chcę (kogo, co0
- zapoznawanie się, zwroty grzecznościowe,
- pytania: co to jest?
- pytania: co widzisz? co robisz? dlaczego?
przejdż do następnej lekcji: lekcja-miejsko-knajpiana
uwaga! nie czytać! niedokończone!
lekcja 3. podstawy (określone, czyjeś) + rozmowa + czytanie
1. przypomnienie (bezokolicznik, imiesłów, zdanie, pytania)
2. czasownik być
3. coś określonego:
a) he jadua, rzeczownik określony, smichut
b) zaimki dzierżawcze
c) czyjeś ("mieć")- wyrażanie stanu posiadania, własności.
d) kogo co
4. podstawowe przydatne słówka- rozdam kartkę/i
5. tabelki z odmianami- rozdam kartki
a) odmiana czasownika/ binjany
b) odmiana milot jachas
c) odmiana rzeczownika (istotne bo tak można pogruopwać milot jachas)
6. czytanka- przykładowa z zawartymi podstawowymi zwrotami
7. nawiązywanie rozmowy
a) zwroty powitalne i grzecznościowe
b) zapoznawanie się (kim jesteś, co to jest? co robisz? co lubisz? skąd jesteś? gdzie mieszkasz? czym się interesujesz? co studiujesz?)
c) co masz? czy masz jakieś zwierzątko?
d) co widzisz? co to jest? jak to się nazywa?
e) myślę, że; nie wiem; (nie) zgadzam się; masz rację/ tak nie jest;
f) co widzisz?, co lubisz?, co chcesz?
uff, sporo tego, jak coś, zostanie na kolejną
Czasownik być
brak czasu teraźniejszegotab
MIEĆ
w języku hebrajskim nie ma dosłownego odpowiednika polskiego "mieć"w związku z tym pojawiają się partykuły jesz (oraz do przeczeń - ejn).
łączymi je z zaimkiem li, który odpowiada- z grubsza- na pytanie komu? czemu? (dla) kogo? czego?
możemy go odmienić li- mnie, lach- tobie... lub połączyć z jakimś rzeczownikiem le-Marta (Marcie)
wygląda to tak: jesz li (mam, jest u mnie), jesz lo (ma, jest u niego), jesz li kesef (mam pieniądze)
w czasie przeszłym i przyszłym natomiast stosuje się czasownik 'być':
haja li (było u mnie, czyli miałem), hajiti lach (byłem u Ciebie, czyli miałeś mnie)
haja li kesef (były u mnie pieniądze)= miałem pieniądze
hajinu lo (byliśmy u niego/ jego)= miał nas
haja lJonatan sefer (książka była u Jonatana/ Jonatanowi)= Jonatan miał książkę
jesz/ ejn używa się też jeżeli mówimy o czymś, że znajduje się gdzieś (jesz bakita- jest w klasie)
nie mylić jesz/ ejn z
jest również słówko należeć (szajech)
stan posiadania można wyrazić również poprzez zaimki dzierżawcze, oraz przez he
odmiana szel, l
tabrodzajnik określony he, status constructus, (status pronominalis)
he pełni funkcję deskryptora okrślonego i jest dodawane do rzeczownika (/lub czegoś innego zsubtantywizowanego).he również używa się, ażeby zrobić smichut (złożenie dwóch rzeczowników, gdzie pierwszy jest określany; a drugi określa i jest poprzedzony he)
przykładowe smichuty to:
aron hakodesz, baal chajim, ben adam,
inne zastosowania he
zaimki
Zaimki osobowe (już się pojawiły na poprzedniej lekcji)zaimki wskazujące (bliższe i dalsze)
^bliższe
l.poj.r.m ten- ze
l.poj.r.ż ta - zot (zo)
l.mn.r.m te - ele (elu)
l.poj.r.m ten- haze
l.poj.r.ż ta - hazot (zo)
l.mn.r.m te - haele (elu
^dalsze
l.poj.r.m tamten- hahu
l.poj.r.ż tamta - hahi
l.mn.r.m tamte - hahem
l.mn.r.ż tamci - hahen
hu, hi, hem, hen- biorą się z trzeciej osoby. używane także jako spójki w zdaniu, można je użyć tam, gdzie w jezyku polskim użylibyśmy "jest".
KOGO, CO (et)
lubię (kogo, co)widzę (kogo, co)
chcę (kogo, co0
nawiązywanie rozmowy
- pytania: kim jesteś?, skąd jesteś?- zapoznawanie się, zwroty grzecznościowe,
- pytania: co to jest?
- pytania: co widzisz? co robisz? dlaczego?
przejdż do następnej lekcji: lekcja-miejsko-knajpiana
29.04.2012
wyznawcy i niewierni
trochę o tych negatywnych bohaterach wiary
כּוֹפֵר (kofer)- niewierzący, sceptyk i heretyk- jednym słowem uparciuch.Mamy też do czynienia ze słówkiem kofer (zapierający się, wyrzekający się). Napotykamy czasownik od tego rdzenia w Torze:
מֹשֶׁה זֶה, אֲשֶׁר כָּפְרוּ בּוֹ בְּאָמְרָם 'מִי שָׂמְךָ לְשַׂר וְשֹׁפֵט' - אוֹתוֹ שָׁלַח אֱלֹהִים בְּיַד הַמַּלְאָךְ הַנִּרְאֶה אֵלָיו בַּסְּנֶה, לִהְיוֹת לְשַׂר וְגוֹאֵל
Tego Mojżesza, którego się zaparli (כָּפְרוּ), mówiąc: Kto cię ustanowił przełożonym i sędzią? - tego posłał Bóg jako wodza i wybawiciela za pośrednictwem anioła, który mu się ukazał w krzaku.
Zresztą ten fragment dowodnie wskazywał, żeby używać słówka kofer na oznaczenie heretyka, bowiem jest to ten który wypiera się Mojżesza i podstaw judaizmu.
Jest też trafne porównanie z arabskim słówkiem كافر - kafir, a więc "niewierny, niereligijny, bluźnierca, ateista, heretyk". oraz trochę aramejskiego: ܟܦܘܪܐ kofuro (kafura), który zrodził ten rdzeń.
כּוֹפֵר בָּעִיקָּר- jest więc osobą odrzucającą podstawy wiary (heretyk) oraz Boga (ateista), ale także i sceptykiem (wszyscy trzej w jednym worku)
" כּוֹפֵר בָּעִיקָּר =מי שאינו מאמין באלהים או ביסודות האמונה "
Warto też pamiętać, że łatwiej było stać się koferem czy epikorosem, gdy się czychało na podstawy normatywne judaizmu niż za sprzeciw wobec jakimś dogmatom. Koniec końców w obrębie judaizmu funkcjonowali kabaliści o niezwykle bujnej wyobraźni (choć należy wspomnieć zakazy studiowania kabały przed 40 r.ż.). Tym co można było naruszyć w dogmatach był czysty monoteizm (stąd pewna nieufność wobec chrześcijan). Ale i to mogło się w dużej mierze objawiać jako łamanie zakazu służby obcym bogom (awoda zara-אבודה זרה)
כופרן (kofran)- zawzięciuch w niewierze
Ażeby nadać jakiemuś słówku pejoratywne brzmienie dodaje się nun (np. leumi לאומי- narodowy; leumani לאומני- negatywnie nacjonalistyczny). Stąd też i słowo כופרן (kofran). Na określenie takie zawziętego antyreligijnego zapewne zasłużył Dawkins.
אתיאיסט (ateist)- ateista zapożyczony
Współcześnie na oznaczenie ateisty jest słówko zapożyczone z języków europejskich אתיאיסט (ateist).
אֶפִּיקוֹרוֹס (epikuros)- epikurejczyk i heretyk
Dawniej na heretyka używano słówka אֶפִּיקוֹרוֹס (epikuros), brzmiące bardzo znajomo, stosowane już w okresie misznaickim, a biorące się od złej i nieco przeinaczonej sławy Epikura. Dalej, łączono z 'epikurejczykiem' różne negatywne cechy, a więc heretyckość, czy łamanie zasad. Towarzyszyła mu zawsze podejrzliwość ze strony prawowiernych.
מין- heretyk/ sekciarz w modlitwie
słówko pojawia się w Talmudzie i towarzyszy także i potem. Dosłużyło się nawet swojego miejsca w modlitwie, gdy do Szmone Esre dołączyło błogosławieństwo przeciwko heretykom.
חילוני- świecki, niereligijny
kolejny, zdaje się, antybohater. A słówko ma już bardziej wspóczesne zastosowanie denotując chociażby wielu Izraelczyków. Jednakże dla wielu Izraelczyków to jednak חרדי- (ultra)ortodoks staje się dziś antybohaterem złorzeczącym Medinie Israel, negującym niekiedy jej prawo do istnienia, a jednocześnie pasożytującym na systemie socjalnym.
jedno z wielu słówek w tym temacie. oznacza prześmiewcę, tego który drwi z religii. i warto się zastanowić skąd Lec miał pseudonim Lec.
Nazarejczycy
Oddzielna rubryczka dla Jezusa, nie przesądzając czy powinien trafić do tej powyżej, czy też właśnie nie powinien. Padały różne opinie. I właśnie o tym.Jan Zanurzający- יהנן מתביל
Ale zanim o nim samym, przedstawię pokrótce innego pana. Mesjasza, jak wiadomo w judaizmie, miał poprzedzić Eliasz- torujący drogę i zapowiedź. Ale chrześcijane byli trochę ubodzy, ażeby mu opłacić podróż. Zamiast na Eliaszu stanęło na Janie Chrzcicielu- יהנן מתביל (Johanan Matbil), a więc Janie Zanurzającym.
Zanurzenie (w mykwie) a zanurzenie (w śmierci Jezusa)
Zanurzenie jest dość istotną czynnością. W judaizmie jest to tbila תבילה - zanurzenie się w mykwie, które oczyszcza z nieczystości i grzechów rytualnych. Natomiast w chrześcijaństwie analogicznie mają do czynienia z hatbala הטבלה- zanurzeniem, chrztem. mykwa= מקווה.
Namasczony
Z kolei Mesjasz jest tym, który jest namaszczony:
- לפי אמונה יופיע ויקבוץ את כל הגלויות לארץ ישראל לבנות את בית מקדש ולחדש את מלבות בית דוד
- כינוי של ישוע הנוצרי
- מנהיג שרואים בו גואל.
Chrzest
Greckie słowo Khristos nawiązuje do słowa Mesjasz. Khrein znaczy namaszczać. Stąd chyba w języku polskim chrzest. Chociaż po grecku jest inne słowo- βαπτίζω (które oznacza zanurzenie). Być może słowo chrzest nawiązuje do zanurzenia Jezusa w Jordanie i jego namaszczeniu (khrein) dokonaym przez Jana, jako do prototypowego chrztu.
Słówka greckie: Χριστιανισμός= chrześcijaństwo, βαπτίζω= chrzest.
Słówka hebrajskie: הטבלה, תבילה= chrzest/ zanurzenie. nacrut= chrześcijaństwo.
definicja chrztu:
Jeszu(a)
Greckie słowo Khristos nawiązuje do słowa Mesjasz. Khrein znaczy namaszczać. Stąd chyba w języku polskim chrzest. Chociaż po grecku jest inne słowo- βαπτίζω (które oznacza zanurzenie). Być może słowo chrzest nawiązuje do zanurzenia Jezusa w Jordanie i jego namaszczeniu (khrein) dokonaym przez Jana, jako do prototypowego chrztu.
Słówka greckie: Χριστιανισμός= chrześcijaństwo, βαπτίζω= chrzest.
Słówka hebrajskie: הטבלה, תבילה= chrzest/ zanurzenie. nacrut= chrześcijaństwo.
definicja chrztu:
בנצרות, הטבילה היא הטקס המכניס את המאמינים אל הכנסייה, והוא אחד משבעה סקרמנטים מרכזיים בנצרות. הנצרות הקתולית רואה בהטבלה מעשה בעל איכויות על-טבעיות, המנקה את הנטבל מן החטא הקדמון. ומסמלת את לידתה מחדש של נפש טהורה ונקייה. לעומת זאת, נטבלים בבגרותם, מתוך בחירה חופשית.
Jeszu(a)
Jak przetłumaczyć Jezusa Chrystusa na hebrajski:
Odpowiedź nie jest łatwa- zależy kto pyta. Zatem należy zacząć od rozpoznania terenu:
- strona chrześcijańska: ישוע המשיח- Jeszua ha-Maszi`ach, co oznacza Jezusa Zbawiciela/ Mesjasza. W tłumaczeniach NT na hebrajski występuje właśnie taka wersja. Do takiej wersji przywiązani są również tzw. Żydzi mesjańscy (b. Rumfeisen i inni)
- strona żydowska: z kolei nie jest to do przyjęcia przez np. rabinów, bowiem wyrażenie ישוע המשיח- od razu zawiera presupozycję, że to Jezus jest Mesjaszem, a tak nie jest. Również samo imię nie podobało się rabinom, było za długie :) i za popularne- bo jak tu odróżnić tego Jezusa od innych. W Polsce poradzono sobie z tym odróżniając Jezusa (czyli tego konkretnego o imieniu Jezus) od Jozuego (czyli innych Jezusów). Podobnie też postąpiliśmy z Marią y Maryją. Portorykańcy zaś płodząc wielu małych Jezusków. Zatem, wersja żydowska brzmi: ישו הנוצרי- Jeshu ha-Nocri. Drażniącego Mesjasza zastąpiono Nazarejczykiem/ z Nazaretu.Natomiast imię skrócono do ישו. Możnaby pomylic (czyżby przypadek) z יש"ו, a więc ימח שמו וזכרונו (skrót, którym obdarzano wszelakiej maści heretykom i odstępcom już wymienionym). Takowe niecne intencje przyświecały autorowi Toldot Jeshu תולדות ישו. Sprawa Jeshu pojawia się nawet u starego chasyda Beszta. Jak można przeczytać w Sziwchei ha-Beszt (שבחי הבש"ט): pewnego razu Beszta odwiedził Sabataj, chcąc podstępnie zdobyć u niego łaski, ten jednak nie dał się pochwycić w pułapkę i strącił go w tej wizji do piekieł na aż na ten sam poziom, na którym bytował akurat Jeszu. Wniosek: oboje mieli iskrę mesjańską (ניצוץ המשיחי), a jednak dali się porwać pysze i stracić z oczu to, co istotne dla Mesjasza.
- Warto byłoby zapytać się samego zainteresowanego, co o tym sądzi. Trudno o to bez stawiania kolejnych przed-założeń. Zatem skonfrontujmy się z hego współczesnymi. Na Jezusa wołano powszechnie Joszua, niektórzy narwańcy wołali Rabejnu, z pewnością zaś Jezus nie usłyszał nigdy Jeszu. Zatem 1:0 dla nocrim. Na pewno jednak mógł usłyszeć Nazarejczyk, chociażby podczas spisów ludności, jeżeli wierzyć, że na takim się stawił. Zatem 1:1.
! תיק"ו
Joshua- zbawcze imię
Imię Joszua było chętnie noszone (a szczególnie w czasach Jezusa, gdy wielu pretendowało do miana Mesjasza z różnym skutkiem, najczęściej śmiertelnym), w dużej dzięki mierze dzięki znaczeniu jakie niósł szoresz w nim zawarty. Taki szoresz znajdujemy wszakże w czasowniku zbawiać להושיע. Od tego czasownika bierze się również zawołanie Huszana הושענא - czyli "wybaw nas [Panie]".
Macil- zbawiciel czy ratownik
Macil może być używane zamiast słowa Masziach, podobnie jak Goel (גואל)- Wybawiciel. Jest jednak druga strona, a mianowicie:
איש שעבודתו פיקוח על מתרחצים בבריכה.
macil- "człowiek, którego zawodem jest troska o ludzi kąpiących się w wodzie" (niekoniecznie chrzcielnej czy z mykwy:) Chrześcijanie
Wspomnieni narwańcy dali początek nowej sekcie religijnej, której zwolennicu zaczęli się różnić od tradycyjnych Żydów- już podczas walki Żydów z Rzymianiami o swoje istnienie- nie pomogli im. Wkrótce stracili zupełnie łączność, w dużej mierze dzięki inspiracj Pawła Apostoła.
Przydomek Nazarejczyka przeszedł również na nich, i do dzisiaj określa się ich mianem nazarejczyków nocrim נוצרים. Warto wzrócić uwagę na rdzeń n-c-r. Z pewnymi przekształceniami przeniknął do innych języków: w języku polskim n-z-r dało nazarejczyków, w języku arabskim n-s-r dało nasrani. Alternatywna nazwa dla chrześcijan w hebrajskim to meszichim משיחים (mesjaniści).
ochrzcił się, przechrzcił się na chrześcijaństwo= הוטבל לנצרות/ הוטבל .
Zmiana religii
Zmiana religii jako przejście z jakiejś religii A do religii B to po prostu המרת דת,
המרת דת היא מעבר של אדם מדת אחת לאחרת
Hitnacer התנצר
התנצר znaczy konwertować się/ przejść na chrześcijaństwo. Czasownik powstał przez użycie rdzenia (n-c-r) ze słowa nacrut (chrześcijaństwo) w zwrotnym paradygmacie odmiany hitpael. Jest to dość neutralne określenie.
Mumar מומר -konwertyta
מומר jest to dosłownie konwertowany, jednak słówka tego używa się zawsze na określenie Żyda, który przeszedł na judaizm . Jest to słowo neutralne, jednak niektórzy widzą go jako (nadal) Żyda, który popełnił pomyłkę.
Active/ passive
מתנצר to strona zwrotna- ktoś kto stał się chrześcijanienm, מומר to strona bierna – ktoś konwertowany, jest jeszcze nieco bardziej pejoratywne określenie משומד.
משומד Meszumad- przechrzta
משומד one who יצא לשמד. שמד is forced conversion which was common (or at least existed) in dark ages like the Spanish Inquisition when Jews were forced to become Christians. יצא לשמד does say something about this person’s free will to convert, but still gives the feeling of someone who made a mistake or was made to make it. משומד is pejorative because it means that the person chose to leave Judaism.
Really orthodox Jews, used (and probably still do) regard those who left their community, as משומדים even if they did not convert to any “formal” religion, and just became less orthodox and did not fulfill all the duties, in their opinion. As far as they see it, this is just like converting.
Marrani- konwertyci, kryptożydzi
Marrani jest to nazwa, którą w okresie Inkwizycji Hiszpańskiej określano żydowskich konwertytów, których podejrzewano o potajemne praktykowanie judaizmu. Prawdę mówiąc, wówczas wszystkich konwertytów żydowskich podejrzewano o pozostawanie "przy starych błędach". Jest to dość paranoiczna podejrzliwość, jak mnie się zdaje, gdyż Hiszpanie sami tych Żydów usilnie przerabiali na chrześcijan. Potem zaś osoby, które częściej zmieniały odzież, nosiły w szabat czystą bielizną, lub które jadły rzadziej wieprzowinę podejrzewano o judaizm, nawet jeśli owi podejrzani nie za bardzo wiedzieli czym jest judaizm.
Nazwa zamiennie stosowana to anusim – „zmuszeni” אֲנוּסִים. W tamtych czasach używano również określenia "conversos" .
giur- גיור
Osoby, które przeszły z jakiejkolwiek religii na judaizm określa się mianem גרים , a przejście na judaizm to giur- גיור.
W Talmudzie istniało rozróżnienie pomiędzy "גר צדק" (tym który osiedlił się między Zydami i przyjął judaizm) oraz "גר תושב" (tym który się osiedlił i żył między Żydami)
słowo "התיהדות", oznacza że ktoś stał się Żydem.
המרת דת של אדם ליהדות קרויה כיום גיור. ברית המילה הינה גם חלק מהותי בתהליך הגיור של זכר. החייבים במצווה.
Zmiana wiary na judaizm nazywa się giur(em). Istotnym elementem przejścia (mężczyzny) na judaizm jest brit mila (ברית מילה). Obrzezani są zobowiązani do przestrzegania micwot (מצווה).
'אֲנִי-אֵל שַׁדַּי -- הִתְהַלֵּךְ לְפָנַי, וֶהְיֵה תָמִים. וְאֶתְּנָה בְרִיתִי, בֵּינִי וּבֵינֶךָ; אֲנִי, הִנֵּה בְרִיתִי אִתָּךְ; וְהָיִיתָ, לְאַב הֲמוֹן גּוֹיִם. וְלֹא-יִקָּרֵא עוֹד אֶת-שִׁמְךָ. ַהֲקִמֹתִי אֶת-בְּרִיתִי בֵּינִי וּבֵינֶךָ, וּבֵין זַרְעֲךָ אַחֲרֶיךָ לְדֹרֹתָם -- לִבְרִית עוֹלָם:. וְהָיִיתִי לָהֶם, לֵאלֹהִים
הִמּוֹל לָכֶם, כָּל-זָכָר ...וּנְמַלְתֶּם, אֵת בְּשַׂר עָרְלַתְכֶם; וְהָיָה לְאוֹת בְּרִית, בֵּינִי וּבֵינֵיכֶם. וּבֶן-שְׁמֹנַת יָמִים, יִמּוֹל לָכֶם כָּל-זָכָר ...
"[Abrahamie:] Ja jestem Bogiem Wszechmogącym, podszedłem do Ciebie i jestem szczery. Uczyńmy przymierze między Tobą a mną... Oto zawieram (zawarłem) z Tobą przymierze... I będziesz ojcem mnóstwa narodów, a już więcej Cię nie [będę musiał] zawołam Twego imienia. Podniosłem przymierzę między Tobą a mną, i pośród twego nasienia [potomstwa],,, [jako?] przymierze świata. I stałem się im Bogiem."(wybór z; בראשית, י"ז, א'-ח')
(wybór z: בראשית, י"ז, ט'-י"ד)
Liczebniki, ilość
LICZEBNIKI
liczebniki hebrajskie dzielą się na żeńskie i męskie. Podstawowymi- używanymi do liczenia- są żeńskie.1- אחת (achat) (f), אחד (m)
2- שתיים / שתי (sztajim, sztej)(f), שניים / שני (m)
3- שלוש (szalosz) (f), שלושה (m)
4- ארבע (arba`a) (f), ארבעה (m)
5- חמש (chamesz) (f), חמישה (m)
6- שש (szesz) (f), שישה (m)
7- שבע (szewa) (f), שבעה (m)
8- שמונה 9 (szmone) (f), שמונה (m)
9- תשע (tesza) (f), תשעה (m)
10-עשר (eser) (f), עשרה (m)
0 אפס (efes)
może się wydać dziwne, że he jest na końcu liczebników męskich,
dwójka posiada dwie formy, ponieważ jest w duplexie, w smichucie (złożeniu z rzeczownikiem) przybiera krótszą formę.
Piszemy liczebnik przed rzeczownikiem. Ale jedynkę możemy użyć jako przymiotnika i wówczas tak jak to przymiotniki mają w zwyczaju nastąpi po rzeczowniku (הילד האחד). Zaś יחידה / יחיד to jedyny/ jedyna.
Przyklady:
שלושה ילדים קטנים (szloszA jeladIm ktanIm) = trzech małych chłopców
עשר ילדות קטנות (Eser jeladOt ktanOt) = dziesięć małych dziewczynek
ילד אחד קטן (jEled echAd katAn) = jeden mały chłopiec
ילדה אחת קטנה (jaldA achAt ktanA) = jedna mała dziewczynka
עֲשֶׂרֶת- dziesiątka, a עֲשָׂרוֹת- dziesiątki;
kilkanaście
אחת-עשרה achAt esrE (f) 11 אחד-עשר achAd asAr (m)
שתים-עשרה sztEm esrE (f) 12 שנים-עשר sznEm asAr (m)
שלוש-עשרה szlOsz esrE (f) 13 שלושה-עשר szloszA asAr (m)
ארבע-עשרה arbA esrE (f) 14 ארבעה-עשר arba'A asAr (m)
חמש-עשרה chamEsz esrE(f) 15 חמישה-עשר chamiszA asAr (m)
שש-עשרה szEsz esrE (f) 16 שישה-עשר sziszA asAr (m)
שבע-עשרה szwA esrE (f) 17 שבעה-עשר sziw'A asAr (m)
שמונה-עשרה szmonE esrE(f) 18 שמונה-עשר szmonA asAr (m)
תשע-עשרה tszA esrE (f) 19 תשעה-עשר tisz'A asAr (m)
zasady tworzenia liczebników -naście są proste: do liczebnika głównego dodajemy עשרה/ עשר.
kilkadziesiąt
20- עשרים
21 כ״א עשרים ואחד (esrim we'echad) עשרים ואחת (esrim we'achat)
30 שלשים (szloszim)
40 ארבעים (arbaim)
50 חמשים (chamiszim)
60 ששים (sziszim)
70 שבעים (sziw'im)
80 שמנים (szmonim)
90 תשעים (tisz'im)
Powyżej (włącznie) dwudziestki liczebniki (a więc dziesiątki, setki itd..) nie dzielą się juź na męskie i żeńskie,
kilkaset
100 מאה (me'a)
200 מאתים (ma'tajim)
300 שלש מאות (szlosz me'ot)
400 ארבע מאות (arba ma'ot)
500 חמש מאות (chamesz me'ot)
600 שש מאות (szesz me'ot)
700 שבע מאות (szwa me'ot)
800 שמנה מאות (szmone me'ot)
900 תשע מאות (tsza me'ot)
1000 אלף (elef)
2000 אלפים (alpajim)
3000 שלשת אלפים (szloszet alafim)
4000 ארבעת אלפים (arba'at alafim)
5000 חמשת אלפים (chameszet alafim)
6000 ששת אלפים (szeszet alafim)
7000 שבעת אלפים (sziw'at alafim)
8000 שמנת אלפים (szmonat alafim)
9000 תשעת אלפים (tisz'at alafim)
10000 עשרת אלפים (aseret alafim)
1000000 מליון (miljon)
1000000000 מילירד (miljard)
dwieście, dwa tysiące... to liczba podwójna, liczebniki 3-9 setek, oraz 3-9 tysięcy tworzymy z liczebnika jedności dodając "setek", "tysięcy" w liczbie mnogiej.
W języku hebrajskim nie ma odpowiednika słowa "kilkanaście". Natomiast kilkadziesiąt to כַּמָּה עֲשָׂרוֹת kama asarot (na co dzień), עֲשָׂרוֹת אֲחָדוֹת asarot achadot (nieco wyższy język). Podobnie kilkaset - kama me'ot, me'ot achadot.
Liczebniki porządkowe
1 ראשון (riszon) (m) ראשונה (riszona) (f)2 שני (szeni) (m) שניה (sznija) (f)
3 שלישי (szliszi) (m) שלישית (szliszit) (f)
4 רביעי (rewi'i) (m) רביעית (rewi'it) (f)
5 חמישי (chamiszi) (m) חמישית (chamiszit) (f)
6 ששי (sziszi) (m) ששית (sziszit) (f)
7 שביעי (szwi'i) (m) שביעית (szwi'it) (f)
8 שמיני (szmini) (m) שמינית (szminit) (f)
9 תשיעי (tszi'i) (m) תשיעית (tszi'it) (f)
10 עשירי (asiri) (m) עשירית (asirit) (f)
11 האחד עשר (ha‘achad asar) (m) האחת עשרה (ha‘achat esre) (f)
12 השנים עשר (hasznejm asar) (m) השתים עשרה (hasztejm esre) (f)
kolejne liczebniki porządkowe tworzy się dodając hena początku (jak to już widać w przypadku 11, 12)
GEMATRIA
Liczby można po hebrajsku zapisywać także literami alfabetu.Litery alfabetu przyporządkowuje się kolejno wartościom liczbowym, następująco i=1,2...9,10,20...90,100,200,300,400).
Tak jest np. w przypadku dni tygodnia, gdzie piszemy יום א- czyli dzień pierwszy (niedziela). Można to samo również oddać poprzez יום ראשון.
W przypadku dat można gematrycznie zapisywać także rok, z tym że w ten sposób zapisuje się żydowski rok od stworzenia świata (obecnie jest 5772), lub według skróconej rachuby czasu od 1240 roku (spotykane na macewach).
{24- כ״ד}, {dziewięćset - תת״ק},
PYTANIE O ILOŚĆ
ile?- ? כמהtyle, ileś, kilka- כמה
para- זוג (f)
parami- זוגות- זוגות
dużo- הרבה
bardzo dużo- הרבה מאוד
mnóstwo- המון
tak sobie- ככה-ככה
mało- מְעַט
mniej- פָּחוֹת
więcej- הרבה יותר
trochę- קצת
bardzo- מאוד
bardziej- יותר
duży- גדול
mały- קטן
szybko- מַהֵר
powoli- לְאַט
bardzo powoli, powoli powolutku- לְאַט לְאַט
ile to kosztuje?- כמה זה עולה
ile mam zapłacić?- כמה אני צריך לשלום
kupuję to- קונה את זה
jak jest cena?- מא מחיר
drogie- יָקָר / יְקָרָה / יְקָרִים / יְקָרוֹת
tanie- זוֹל
tanio- בְּזוֹל
za drogo- יָקָר מִדַּי
co zamawiasz?- מה אתה מזמין
co kupujesz?- מה אתה קונה
chciałbym zamówić pizzę- אני רוצה מזמין פיצה
zamawiam wino grzane- אני מזמין יין חם
הַמִּגְזָר הַשְּׁלִישִׁי- trzeci sektor
הממד השלישי, גֹּבַהּ- trzeci wymiar
הָרַיְךְ הַשְּׁלִישִׁי- III Reich
הָעוֹלָם הַשְּׁלִישִׁי- trzeci świat
גּוּף שְׁלִישִׁי- trzecia osoba
הַמֵּמַד הָרְבִיעִי- czwarty wymiar
גַּלְגַּל חֲמִישִׁי בַּעֲגָלָה- piąte koło u wozu
גַּיִס חֲמִישִׁי- piąta kolumna
חוּשׁ שִׁשִּׁי- szósty zmysł
הרקיע השביעי, פסגת האושר- siódme niebo, szczyt szczęścia
הָעוֹלָם הַשְּׁלִישִׁי
מדינות העולם השלישי או המדינות המתפתחות הוא כינוי למדינות לא מפותחות כלכלית בעולם; המרוכזות בעיקר באפריקה, אך גם באסיה ובדרום אמריקה. הכינוי "העולם השלישי" ניתן למדינות שבימי המלחמה הקרה לא היו מזוהות עם הגוש הקומוניסטי (העולם השני) ולא עם הקפיטליסטים, המתנגדים לקומוניזם (העולם הראשון).
podstawowe działania matematyczne
dodać- וְעוֹדodjąć- פָּחוֹת
razy- כָּפוּל
podzielić- כפול
równa się- שווה/ זה
{שָׁלוֹשׁ כָּפוּל שָׁלוֹשׁ שָׁוֶה תֵּשַׁע.- trzy razy trzy równa się dziewięć}
{אֲנִי פִּי שְׁנַיִם יוֹתֵר צְעִירָה מִמְּךָ= jestem dwa razy młodszy od ciebie}
Ułamki
1/2 (połowa)- חצי
1/3- שְׁלִישׁ
1/4 (ćwiartka)- רֶבַע (także dzielnica, kwartał)
1/5- חֲמִישִׁית
1/6- שִׁשִּׁית
1/7- שְׁבִיעִית
1/10
3/4- שלוש רֶבַעים
połowa- מַחֲצִית
część- חלק
ułamek zwykły- שֶׁבֶר פָּשׁוּט
ułamek dziesiętny- שֶׁבֶר עֶשְׂרוֹנִי
kawałek- חֲתִיכָה (tak też się mówi na kromkę chleba)
przyrodni brat (połowiczny)- אָח לְמֶחֱצָה
za pół ceny- בחצי-מחיר
pół na pół- חֲצִי חֲצִי
półton (muz.)- חצי-טון
półksiężyc- חֲצִי יָרֵחַ
half size- חצי-מידה
półprawda- חֲצִי אֱמֶת
Subskrybuj:
Posty (Atom)