Wstęp do hebrajskiego :
To co przerobilismy:1. alfabet + wartości liczbowe (ps: tak się zapisuje daty: altualnie jest rok תשע״ב)
2. szoreszim ( XXX )- rdzenie spółgłoskowe
3. bezokolicznik (zaczynają się od L-)
4. binjany- cdn...
5. imiesłowy (czas teraźniejszy- semantycznie)
przejdź do kolejnej lekcji (imiesłów, czas teraźniejszy)
Alefbet (אלף-בית)- wskazówki:
http://www.iwrit.pl/alefbet.php *
szimu law (שימו לב, `attention please`):
-h/ch/k:
chet (gardłowe 'ch'), kaf ('k' lub gardłowe 'ch'), he (słabe 'h', współcześni często gubią, szczególnie na początku wyrazu; na końcu wyrazu występuje jako 'a' lub 'e'), kof ('k')
- t jako tet i taw (w biblijnym taw wymawiano jako 'th')- do milot leuzijot (słówka zapożyczone) używamy tet (jak w wyrazie טלפון),
- samech to 's', szin to 'sz' lub 's' (dla ułatwienia, żeby zaznaczyć że to s można dodać kropkę nad szin)
- mater lectionis; alef oraz ajin
- niektóre realizują się różnie fonetycznie: bet (b,w), kaf (k, ch), waw (v, o, u), kaf (k, ch), jud (i, j)
- końcowe formy liter nazywają się odpowiednio: kaf sofit, mem sofit, nun sofit, pe sofit, cadei sofit: gdzie 'sof' (סופ) = 'koniec', a 'sofit' (סופית)= końcowe
*http:ewolucja alfabetu
SZORESZ (שורש)
- rdzeń spółgłoskowy (XXX), dosłownie 'korzeń', wskazuje na pewne znaczenie, ale do zaistnienia znaczenia wymagana jest jeszcze pewna obudowa samogłoskowa. Składa się z trzech spółgłosek, lecz czasami dwóch (niektórzy bibliści twierdzą, że podwójne były właśnie pierwotne), lub czterech (w piel-u).Znając gramatykę, wiemy jakie samogłoski wstawiać, jest to w miarę regularne (wyznaczają to binjany). Dodajemy samogłoski i w ten sposób tworzymy już konkretne słówka i odmieniamy. Można sobie to wyobrazić w ten sposób: mamy rdzeń . XXX- w tych kwadracikach są jakieś spółgłowski [np. K-T-W (które wskazują na czynność pisania)]. chcę powiedzieć, że pisałem- podstawiam samogłoski i dodaję formant -ti: KaTaWti. podobnie GaMaRti- skończyłem, SZaMaRti- zachowałem (na przykładzie binjanu paal).
BINJANY (בנינים)
(בנינים, nazwy binjanów pochodzą od 'paal' (פעל)- robił, czynił - który przebiega różne binjany. jest to 3 osoby liczby pojedyńczej czasu przeszłego. A więc jest to już drobna podpowiedź, jak tworzyć 3os.l.poj.cz.przeszłego dla innych czasowników). podział względem semantyki (dlatego nie nazywam tego koniugacjami).$ paal (פעל) - standard (kataw כתב- pisał, ahaw אהב- kochał, pagasz פגש- spotkał)
$ nifal (נפעל) - bierna od paala (niktaw נכתב-został napisany), ale niekoniecznie, czasami zwrotny, tworzy też formy niezależne od paala ( niknas נכנס -wszedł, nifgasz נפגש- spotkał się)
$ piel (פיעל) - standard, lub wzmocnienie semantyczne, ponadto: 'szoresze poczwórne' (przede wszystkim powstałe na bazie zapożyczeń, np tichnen תיכנן- programował), zdarzają się też 'podwojenia rdzenia', np gimgem ( גימגמ, mamrotał, gdzie szoresz= g.m.g.m -a raczej g.m), zdarzają się odrzeczownikowe (rihet ריהט- umeblował, od rahitim רהיטימ- meble) oraz kauzatywne ( chizek חיזק- wzmocnił)
$ hifil (הפעיל) - kauzatywny (hiszchir השחיר- zaczernił, hizmin הזמין- zaprosił),
$ hitpael (התפעל) - zwrotny ( hitlabesz התלבש- ubierał się, hitachzew התאכזב- rozczarował się), relatywny (hitahwu התאהבו- kochali się, hitnaszek התנשק- całował się, hitnaszchu התנשכו- gryźli się, hitjaded התידד- przyjaźnił się), bierny ( hitkabel התקבל- dostał się, został przyjęty) i inne (hitnaheg התנהג- zachowywał się)
$ pual (פועל) - to strona bierna od piela (dubar דובר- został powiedziany)
$ hufal (הופעל) - to strona bierna od hifila (huktaw הוכתב- został podyktowany)
Można również wymienić inne wyjątkowe binjany o wiele mniej liczne, np nitpael (נִתְקַטֵּל ), powstały ze skrzyżowania nifala i hitpaela.
BEZOKOLICZNIK
zaczyna się zawsze od lamed np:{ paal - (לכתוב) lichtow- pisać; liCHToW
nifal - (להיכתב) lehikatew= być napisanym; lehiKaTeW
piel - (לדבר) ledawer- mówić (np po hebrajsku), rozmawiać; leDaWeR
hifil - (להכתיב) lehaktiw- dyktować, sprawić by pisał; lehaKTiW
hitpael- (להתכתב) lehistarek- pisać między sobą, korespondować- lehitKaTeW
pual i hufal nie tworzą bezokolicznika}
CZASY GRAMATYCZNE (זםנים)
W języku hebrajskim współczesnym występuje czas przeszły (awar- עבר) oraz czas przyszły (atid- עתיד). Brak jest natomiast czasu teraźniejszego. Jego funkcję pełnią imiesłowy. Na potrzeby zajęć będziemy jednak mówić po prostu o czasie teraźniejszym.W hebrajskim biblijnym brak również czasów przeszłego i przyszłego. Owe czasy we współczesnym hebrajskim utworzono absorbując formy co prawda istniejące w hebrajskim biblijnym (mylnie zwane przez niektórych gramatyków; Perfect oraz Imperfect), ale pełniące w nim inne funkcje (1. czynność momentalna lub jednorazowa; 2. czynność ciągła lub wielokrotna). Rozpoznanie czasu było zależne od kontekstu.
IMIESŁOWY (czyli jak wyrazić zdanie w czasie teraźniejszym)
Przykłady dla różnych binjanów [ kolejno: l.poj- r.męski/ żeński, l.mn- r. męski/ żeński]{ paal - KoTeW/ KoTeWet, KoTWim/ KoTWot = piszący/a, piszący/ e
כותב/ כותבת, כותבים/ כותבות
piel - meDaBeR/ meDaBeRet, meDaBRim/ MeDaBrot = mówiący/a, mówiący/e
מדבר/ מדברת, מדברים/ מדברות
pual - meDuBaR/ meDuBeRet, meDaBRim/ meDaBRot = mówiony/a, mówieni/e
מדובר/ מדוברת, מדוברים/ מדוברות
hifil - maSBiR/ maSBiRa, maSBiRim/ maSBiRot = wyjaśniający/a, wyjaśniający/e
מסביר/ מסבירה, מסבירים/ מסבירות
hufal - muSBaR/ muSBaRa, muSBaRim/ muSBaRot = wyjaśniony/a, wyjaśnione
מוסבר/ מוסברה, מוסברים/ מוסברות
hitpael- hitAHeW/ hitAHeWet, hitAHWim/ hitAHWot = zakochany/ a, zakochani/ e
התאהב/ התאהבת, התאהבימ/ התאהבות }
gdzie: -ot -ות (końcówka lmn żeńska), -im -ים (końcówka lmn. męska)
grupa SV wygląda więc tak: ani medawer אני מדבר = ja mówiący, czyli: ja mówię.
hi kotewet היא כותבת= ona pisząca/ ona pisze.
skoro nie ma czasu teraźniejszego, to tym bardziej słówka 'jest' w teraźniejszym.
czasownik 'mieć' z kolei w ogóle nie występuje.
PODSUMOWANIE (סיכום):
1) przyswoić alfabet (na zajęciach okaże się jak tego używać).2) zrozumieć co to jest szoresz.
3) przyjrzeć się imiesłowom- od tego chcę zacząć. dzięki temu można będzie zacząć konstruować podstawowe zdania, co będzie nas uprawniało do rozpoczęcia rozmówek.
Pozdrawiam, PAv.
przejdź do kolejnej lekcji (imiesłów, czas teraźniejszy)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz