wyznawcy i niewierni

trochę o tych negatywnych bohaterach wiary

 כּוֹפֵר (kofer)- niewierzący, sceptyk i heretyk- jednym słowem uparciuch.
Mamy też do czynienia ze słówkiem kofer (zapierający się, wyrzekający się). Napotykamy czasownik od tego rdzenia w Torze:
מֹשֶׁה זֶה, אֲשֶׁר כָּפְרוּ בּוֹ בְּאָמְרָם 'מִי שָׂמְךָ לְשַׂר וְשֹׁפֵט' - אוֹתוֹ שָׁלַח אֱלֹהִים בְּיַד הַמַּלְאָךְ הַנִּרְאֶה אֵלָיו בַּסְּנֶה, לִהְיוֹת לְשַׂר וְגוֹאֵל
Tego Mojżesza, którego się zaparli (כָּפְרוּ), mówiąc: Kto cię ustanowił przełożonym i sędzią? - tego posłał Bóg jako wodza i wybawiciela za pośrednictwem anioła, który mu się ukazał w krzaku.
Zresztą ten fragment dowodnie wskazywał, żeby używać słówka kofer na oznaczenie heretyka, bowiem jest to ten który wypiera się Mojżesza i podstaw judaizmu.

Ale owo słówko możemy spotkać również współcześnie, jeżeli wybierzemy się na salę rozpraw sądowych: oskarżony może się wyprzeć zarzutów.
Jest też trafne porównanie z arabskim słówkiem كافر - kafir, a więc "niewierny, niereligijny, bluźnierca, ateista, heretyk". oraz trochę aramejskiego: ܟܦܘܪܐ kofuro (kafura), który zrodził ten rdzeń.
כּוֹפֵר בָּעִיקָּר- jest więc osobą odrzucającą podstawy wiary (heretyk) oraz Boga (ateista), ale także i sceptykiem (wszyscy trzej w jednym worku)
" כּוֹפֵר בָּעִיקָּר =מי שאינו מאמין באלהים או ביסודות האמונה "
Warto też pamiętać, że łatwiej było stać się koferem czy epikorosem, gdy się czychało na podstawy normatywne judaizmu niż za sprzeciw wobec jakimś dogmatom. Koniec końców w obrębie judaizmu funkcjonowali kabaliści o niezwykle bujnej wyobraźni (choć należy wspomnieć zakazy studiowania kabały przed 40 r.ż.). Tym co można było naruszyć w dogmatach był czysty monoteizm (stąd pewna nieufność wobec chrześcijan). Ale i to mogło się w dużej mierze objawiać jako łamanie zakazu służby obcym bogom (awoda zara-אבודה זרה)

 כופרן (kofran)- zawzięciuch w niewierze
Ażeby nadać jakiemuś słówku pejoratywne brzmienie dodaje się nun (np. leumi לאומי- narodowy; leumani לאומני- negatywnie nacjonalistyczny). Stąd też i słowo כופרן (kofran). Na określenie takie zawziętego antyreligijnego zapewne zasłużył Dawkins.

אתיאיסט (ateist)- ateista zapożyczony
Współcześnie na oznaczenie ateisty jest słówko zapożyczone z języków europejskich אתיאיסט (ateist).

אֶפִּיקוֹרוֹס (epikuros)- epikurejczyk i heretyk
Dawniej na heretyka używano słówka אֶפִּיקוֹרוֹס (epikuros), brzmiące bardzo znajomo, stosowane już w okresie misznaickim, a biorące się od złej i nieco przeinaczonej sławy Epikura. Dalej, łączono z 'epikurejczykiem' różne negatywne cechy, a więc heretyckość, czy łamanie zasad. Towarzyszyła mu zawsze podejrzliwość ze strony prawowiernych.

מין- heretyk/ sekciarz w modlitwie
słówko pojawia się w Talmudzie i towarzyszy także i potem. Dosłużyło się nawet swojego miejsca w modlitwie, gdy do Szmone Esre dołączyło błogosławieństwo przeciwko heretykom.

חילוני- świecki, niereligijny
kolejny, zdaje się, antybohater. A słówko ma już bardziej wspóczesne zastosowanie denotując chociażby wielu Izraelczyków. Jednakże dla wielu Izraelczyków to jednak חרדי- (ultra)ortodoks staje się dziś antybohaterem złorzeczącym Medinie Israel, negującym niekiedy jej prawo do istnienia, a jednocześnie pasożytującym na systemie socjalnym.

לץ- lec- prześmiewca
jedno z wielu słówek w tym temacie. oznacza prześmiewcę, tego który drwi z religii. i warto się zastanowić skąd Lec miał pseudonim Lec.

Nazarejczycy

Oddzielna rubryczka dla Jezusa, nie przesądzając czy powinien trafić do tej powyżej, czy też właśnie nie powinien. Padały różne opinie. I właśnie o tym.

Jan Zanurzający- יהנן מתביל
Ale zanim o nim samym, przedstawię pokrótce  innego pana. Mesjasza, jak wiadomo w judaizmie, miał poprzedzić Eliasz- torujący drogę i zapowiedź. Ale chrześcijane byli trochę ubodzy, ażeby mu opłacić podróż. Zamiast na Eliaszu stanęło na Janie Chrzcicielu- יהנן מתביל (Johanan Matbil), a więc Janie Zanurzającym.

Zanurzenie (w mykwie) a zanurzenie (w śmierci Jezusa)
Zanurzenie jest dość istotną czynnością. W judaizmie jest to tbila תבילה - zanurzenie się w mykwie, które oczyszcza z nieczystości i grzechów rytualnych. Natomiast w chrześcijaństwie analogicznie mają do czynienia z hatbala הטבלה- zanurzeniem, chrztem. mykwa= מקווה.

Namasczony
Z kolei Mesjasz jest tym, który jest namaszczony:

1. לפי אמונה יופיע ויקבוץ את כל הגלויות לארץ ישראל לבנות את בית מקדש ולחדש את מלבות בית דוד
2. כינוי של ישוע הנוצרי
3. מנהיג שרואים בו גואל.

Chrzest
Greckie słowo Khristos  nawiązuje do słowa Mesjasz. Khrein znaczy namaszczać. Stąd chyba w języku polskim chrzest. Chociaż po grecku jest inne słowo- βαπτίζω (które oznacza zanurzenie). Być może słowo chrzest nawiązuje do zanurzenia Jezusa w Jordanie i jego namaszczeniu (khrein) dokonaym przez Jana, jako do prototypowego chrztu.

Słówka greckie: Χριστιανισμός= chrześcijaństwo, βαπτίζω= chrzest.

Słówka hebrajskie: הטבלה, תבילה= chrzest/ zanurzenie. nacrut= chrześcijaństwo.

definicja chrztu:

בנצרות, הטבילה היא הטקס המכניס את המאמינים אל הכנסייה, והוא אחד משבעה סקרמנטים מרכזיים בנצרות. הנצרות הקתולית רואה בהטבלה מעשה בעל איכויות על-טבעיות, המנקה את הנטבל מן החטא הקדמון. ומסמלת את לידתה מחדש של נפש טהורה ונקייה. לעומת זאת, נטבלים בבגרותם, מתוך בחירה חופשית. 

Jeszu(a)

Jak przetłumaczyć Jezusa Chrystusa na hebrajski:

Odpowiedź nie jest łatwa- zależy kto pyta. Zatem należy zacząć od rozpoznania terenu:

1. strona chrześcijańska: ישוע המשיח- Jeszua ha-Maszi`ach, co oznacza Jezusa Zbawiciela/ Mesjasza. W tłumaczeniach NT na hebrajski występuje właśnie taka wersja. Do takiej wersji przywiązani są również tzw. Żydzi mesjańscy (b. Rumfeisen i inni)
2. strona żydowska: z kolei nie jest to do przyjęcia przez np. rabinów, bowiem wyrażenie ישוע המשיח- od razu zawiera presupozycję, że to Jezus jest Mesjaszem, a tak nie jest. Również samo imię nie podobało się rabinom, było za długie :) i za popularne- bo jak tu odróżnić tego Jezusa od innych. W Polsce poradzono sobie z tym odróżniając Jezusa (czyli tego konkretnego o imieniu Jezus) od Jozuego (czyli innych Jezusów). Podobnie też postąpiliśmy z Marią y Maryją. Portorykańcy zaś płodząc wielu małych Jezusków. Zatem, wersja żydowska brzmi: ישו הנוצרי- Jeshu ha-Nocri. Drażniącego Mesjasza zastąpiono Nazarejczykiem/ z Nazaretu.Natomiast imię skrócono do ישו. Możnaby pomylic (czyżby przypadek) z יש"ו, a więc ימח שמו וזכרונו (skrót, którym obdarzano wszelakiej maści heretykom i odstępcom już wymienionym). Takowe niecne intencje przyświecały autorowi Toldot Jeshu תולדות ישו. Sprawa Jeshu pojawia się nawet u starego chasyda Beszta. Jak można przeczytać w Sziwchei ha-Beszt (שבחי הבש"ט): pewnego razu Beszta odwiedził Sabataj, chcąc podstępnie zdobyć u niego łaski, ten jednak nie dał się pochwycić w pułapkę i strącił go w tej wizji do piekieł na aż na ten sam poziom, na którym bytował akurat Jeszu. Wniosek: oboje mieli iskrę mesjańską (ניצוץ המשיחי), a jednak dali się porwać pysze i stracić z oczu to, co istotne dla Mesjasza.
3. Warto byłoby zapytać się samego zainteresowanego, co o tym sądzi. Trudno o to bez stawiania kolejnych przed-założeń. Zatem skonfrontujmy się z hego współczesnymi. Na Jezusa wołano powszechnie Joszua, niektórzy narwańcy wołali Rabejnu, z pewnością zaś Jezus nie usłyszał nigdy Jeszu. Zatem 1:0 dla nocrim. Na pewno jednak mógł usłyszeć Nazarejczyk, chociażby podczas spisów ludności, jeżeli wierzyć, że na takim się stawił. Zatem 1:1.

! תיק"ו

Joshua- zbawcze imię
Imię Joszua było chętnie noszone (a szczególnie w czasach Jezusa, gdy wielu pretendowało do miana Mesjasza z różnym skutkiem, najczęściej śmiertelnym), w dużej dzięki mierze dzięki znaczeniu jakie niósł szoresz w nim zawarty. Taki szoresz znajdujemy wszakże w czasowniku zbawiać להושיע. Od tego czasownika bierze się również zawołanie Huszana הושענא - czyli "wybaw nas [Panie]".


Macil- zbawiciel czy ratownik
Macil może być używane zamiast słowa Masziach, podobnie jak Goel (גואל)- Wybawiciel. Jest jednak druga strona, a mianowicie:

איש שעבודתו פיקוח על מתרחצים בבריכה.

macil- "człowiek, którego zawodem jest troska o ludzi kąpiących się w wodzie" (niekoniecznie chrzcielnej czy z mykwy:)


Chrześcijanie
Wspomnieni narwańcy dali początek nowej sekcie religijnej, której zwolennicu zaczęli się różnić od tradycyjnych Żydów- już podczas walki Żydów z Rzymianiami o swoje istnienie- nie pomogli im. Wkrótce stracili zupełnie łączność, w dużej mierze dzięki inspiracj Pawła Apostoła.

Przydomek Nazarejczyka przeszedł również na nich, i do dzisiaj określa się ich mianem nazarejczyków nocrim נוצרים. Warto wzrócić uwagę na rdzeń n-c-r. Z pewnymi przekształceniami przeniknął do innych języków: w języku polskim n-z-r dało nazarejczyków, w języku arabskim n-s-r dało nasrani. Alternatywna nazwa dla chrześcijan w hebrajskim to meszichim משיחים (mesjaniści).
ochrzcił się, przechrzcił się na chrześcijaństwo= הוטבל לנצרות/ הוטבל .

Zmiana religii

Zmiana religii jako przejście z jakiejś religii A do religii B to po prostu המרת דת,

המרת דת היא מעבר של אדם מדת אחת לאחרת

Hitnacer התנצר
התנצר znaczy konwertować się/ przejść na chrześcijaństwo. Czasownik powstał przez  użycie rdzenia (n-c-r) ze słowa nacrut (chrześcijaństwo) w zwrotnym paradygmacie odmiany hitpael. Jest to dość neutralne określenie.

Mumar מומר  -konwertyta
מומר jest to dosłownie konwertowany, jednak słówka tego używa się zawsze na określenie Żyda, który przeszedł na judaizm . Jest to słowo neutralne, jednak niektórzy widzą go jako (nadal) Żyda, który popełnił pomyłkę.

Active/ passive

 מתנצר to strona zwrotna- ktoś kto stał się chrześcijanienm, מומר to strona bierna – ktoś konwertowany,  jest jeszcze nieco bardziej pejoratywne określenie משומד.

משומד Meszumad- przechrzta
משומד one who יצא לשמד. שמד is forced conversion which was common (or at least existed) in dark ages like the Spanish Inquisition when Jews were forced to become Christians. יצא לשמד does say something about this person’s free will to convert, but still gives the feeling of someone who made a mistake or was made to make it. משומד is pejorative because it means that the person chose to leave Judaism.

Really orthodox Jews, used (and probably still do) regard those who left their community, as משומדים even if they did not convert to any “formal” religion, and just became less orthodox and did not fulfill all the duties, in their opinion. As far as they see it, this is just like converting.

Marrani- konwertyci, kryptożydzi
Marrani jest to nazwa, którą w okresie Inkwizycji Hiszpańskiej określano żydowskich konwertytów, których podejrzewano o potajemne praktykowanie judaizmu. Prawdę mówiąc, wówczas wszystkich konwertytów żydowskich podejrzewano o pozostawanie "przy starych błędach". Jest to dość paranoiczna podejrzliwość, jak mnie się zdaje, gdyż Hiszpanie sami tych Żydów usilnie przerabiali na chrześcijan. Potem zaś osoby, które częściej zmieniały odzież, nosiły w szabat czystą bielizną, lub które jadły rzadziej wieprzowinę podejrzewano o judaizm, nawet jeśli owi podejrzani nie za bardzo wiedzieli czym jest judaizm. 

Nazwa zamiennie stosowana to  anusim – „zmuszeni” אֲנוּסִים. W tamtych czasach używano również określenia "conversos" .

giur- גיור
Osoby, które przeszły z jakiejkolwiek religii na judaizm określa się mianem גרים  , a przejście na judaizm to giur- גיור. 

W Talmudzie istniało rozróżnienie pomiędzy "גר צדק" (tym który osiedlił się między Zydami i przyjął judaizm) oraz "גר תושב" (tym który się osiedlił i żył między Żydami)
słowo "התיהדות", oznacza że ktoś stał się Żydem.

המרת דת של אדם ליהדות קרויה כיום גיור. ברית המילה הינה גם חלק מהותי בתהליך הגיור של זכר. החייבים במצווה.

Zmiana wiary na judaizm nazywa się giur(em). Istotnym elementem przejścia (mężczyzny) na judaizm jest brit mila (ברית מילה). Obrzezani są zobowiązani do przestrzegania micwot (מצווה).

'אֲנִי-אֵל שַׁדַּי -- הִתְהַלֵּךְ לְפָנַי, וֶהְיֵה תָמִים. וְאֶתְּנָה בְרִיתִי, בֵּינִי וּבֵינֶךָ; אֲנִי, הִנֵּה בְרִיתִי אִתָּךְ; וְהָיִיתָ, לְאַב הֲמוֹן גּוֹיִם. וְלֹא-יִקָּרֵא עוֹד אֶת-שִׁמְךָ. ַהֲקִמֹתִי אֶת-בְּרִיתִי בֵּינִי וּבֵינֶךָ, וּבֵין זַרְעֲךָ אַחֲרֶיךָ לְדֹרֹתָם -- לִבְרִית עוֹלָם:. וְהָיִיתִי לָהֶם, לֵאלֹהִים 

הִמּוֹל לָכֶם, כָּל-זָכָר ...וּנְמַלְתֶּם, אֵת בְּשַׂר עָרְלַתְכֶם; וְהָיָה לְאוֹת בְּרִית, בֵּינִי וּבֵינֵיכֶם. וּבֶן-שְׁמֹנַת יָמִים, יִמּוֹל לָכֶם כָּל-זָכָר ... 

"[Abrahamie:] Ja jestem Bogiem Wszechmogącym, podszedłem do Ciebie i jestem szczery. Uczyńmy przymierze między Tobą a mną... Oto zawieram (zawarłem) z Tobą przymierze... I będziesz ojcem mnóstwa narodów, a już więcej Cię nie [będę musiał] zawołam Twego imienia. Podniosłem przymierzę między Tobą a mną, i pośród twego nasienia [potomstwa],,, [jako?] przymierze świata. I stałem się im Bogiem."
(wybór z; בראשית, י"ז, א'-ח')
(wybór z: בראשית, י"ז, ט'-י"ד)