ב Imiesłów/ czas teraźniejszy

spis zajęć, alfabet, lekcja 1, lekcja 2, lekcja 3, lekcja 4, lekcja 5, lekcja 6, lekcja 7, lekcja 8, lekcja 9, lekcja 10, lekcja 11 (klik)

ב Czas teraźniejszy.
 1.(jak skonstruować imiesłów w paalu, przykładowe czasowniki w paalu, osoby i rodzaj) 
 2.(podstawowe zwroty (budujemy zdania))
 3.(gościnnie czas przeszły paal)
  (przejdź do kolejnej lekcji (jak zacząć rozmowę))
 

IMIESŁOWY (czyli jak wyrazić zdanie w czasie teraźniejszym)* 

Przykłady dla różnych binjanów [ kolejno: l.poj- r.męski/ żeński, l.mn- r. męski/ żeński]


{ paal -   KoTeW/ KoTeWet, KoTWim/ KoTWot   = piszący/a, piszący/ e
כותב/ כותבת, כותבים/ כותבות
   piel - meDaBeR/ meDaBeRet, meDaBRim/ MeDaBrot = mówiący/a, mówiący/e
מדבר/ מדברת, מדברים/ מדברות
   pual - meDuBaR/ meDuBeRet, meDaBRim/ meDaBRot = mówiony/a, mówieni/e
מדובר/ מדוברת, מדוברים/ מדוברות
   hifil - maSBiR/ maSBiRa, maSBiRim/ maSBiRot = wyjaśniający/a, wyjaśniający/e
מסביר/ מסבירה, מסבירים/ מסבירות
   hufal - muSBaR/ muSBaRa, muSBaRim/ muSBaRot = wyjaśniony/a, wyjaśnione
מוסבר/ מוסברה, מוסברים/ מוסברות
   hitpael- hitAHeW/ hitAHeWet, hitAHWim/ hitAHWot = zakochany/ a, zakochani/ e
התאהב/ התאהבת, התאהבימ/ התאהבות }


gdzie: -ot -ות (końcówka lmn żeńska), -im -ים (końcówka lmn. męska)
grupa SVO wygląda więc tak: ani medawer אני מדבר = ja mówiący, czyli: ja mówię.
hi kotewet היא כותבת= ona pisząca/ ona pisze.
*skopiowane z poprzedniej lekcji.

PAAL (פעל)

Realizowane na zajęciach przykłady dotyczyły binjanu (paradygmatu) paal.

Nazwa "paal" bierze się od czasownika לפעול (פ.ע.ל) w czasie przeszłym- 3 os. liczby pojedyńczej (podobnie jest z innymi nazwami binjanów). Mając nazwę binjanu możemy z łatwością wywnioskować jak będzie brzmiał jakiś czasownik w 3 os. l.poj. (np.: {kataw-כבת-pisał; kana-קנה-kupił}). 

Przypomnę kilka głównych pojęć gramatycznych:

 $ bezokolicznik- zawsze zaczynamy od literki lamed { być-להיות , pisać- לכתוב, kupić-לקנות }.
Bezokolicznik dla zakończonych na he kończy się na -ot (ות), natomiast he przepada (jak to he ma w zwyczaju).
 $ rodzaj gramatyczny- liczba mnoga rodzaju męskiego zakończona na -im (ים), rodzaju żeńskiego na -ot (ות). liczba pojedyńcza rodzaju żeńskiego różnie: często -a (ה), lub -et (ת). nie ma rodzaju nijakiego.
 $ szoresz- czyli rdzeń, dosłownie korzeń ( dla powyższych: {być-היה , pisać-כתב , kupić-קנה }.

  - reprezentacja graficzna szoresza. Kratki reprezentują spółgłoski.

 Możemy tam wstawić np. spółgłoski כ ת ב .

Odmiana powinna więc polegać na dostawianiu odpowiednich samogłosek i formantów ("obudowa").

IMIESŁÓW (poel, פועל)

Zobaczmy jak to wygląda dla czasu teraźniejszego (imiesłowów) w paalu (dla bezokolicznika (pisać)): 

Zaznaczyłem również, że dla rdzeni z ostatnią he (ה), następują pewne zmiany, jako przykład dajmy czasownik kupować (לקנות, קנה)* ( porównać obydwa przypadki):

*dodam jeszcze o rdzeniu złożonym z dwóch spółgłosek** (לגור, גר, mieszkać), 

**w gramatyce niekiedy mówi się jednak, że jest to szoresz z drugą jud lub waw (zwracając uwagę, że owe jud lub waw występują w bezokoliczniku i w czasie przyszłym). np. [śpiewać-לשיר , mieszkać- לגור, położyć, postawić- לשים, przybyć- לבוא, odpoczywać- לנוח, biec- לרוץ, )

Przykładowe czasowniki w paalu:

 עבד ( awad- laawod לעבוד)- pracować,

 ישב (jaszaw-laszewet לשבת*)- siedzieć, siadać,

רקד ()- tańczyć,

רצה- ()- chcieć,

עמד- ()- stać, stanąć,

כתב- ()- pisać,

למד- ()- uczyć się,

שתה- ()- pić,

קנה- ()- kupić, kupować,

בכה, bacha- (liwchot)- płakać,

בנה- ()- budować, 

קפץ- ()- skakać, skoczyć, 

קרה- ()- stać się, zdarzyć się,

עשה- ()- robić,

ראה- ()- widzieć, oglądać, patrzeć,

שכב- ()- leżeć,

שמע- ()- słuchać, słyszeć,

gardłowe (wpływają nieco na odmianę)**

קרא- ()- czytać, wołać, nazywać,

חשב- ( lachszow- לחשוב)- myśleć,

 הלך, halach- (lalechet- ללכת*)- chodzić,

היה- ()- być- odmiana nieregularna

חי- ()- żyć- odmiana nieregularna

(w nawiasach bezokoliczniki, chyba że nie podano)

 *לשבת, ללכת- nieregularne tworzenie bezokolicznika.
 ** gardłowe= he, chet, alef, ajin.

 Praca domowa: ćwiczenie: dodać bezokoliczniki, odmienić (wystarczy w czasie teraźniejszym i nie trzeba wszystkich).

  Osoby

 

Podstawowe zwroty (budujemy zdania):

Szyk zdania w języku hebrajskim współczesnym to SVO, podczas gdy dla biblijnego hebrajskiego typowy jest szyk VSO.
Pytanie możemy zacząć od słówek (co- מה ma, kto- מי mi, dlaczego- למה lama, kiedy- מתי mataj, ile- כמה kama, gdzie- איפה eifo, czy- האם ha-im....), lub stosując znak zapytania (nie zmieniając szyku).

 $ Co to jest?                    (ma ze)                                        -?מַה זֶה 

    ^coś                            (maszeu)                                         -מָשֶהוּ

    ^ślepy orzeł                 (ajit iwer)                                -עֲיט עִיווֶֻר
    ^................

 $ Kim jesteś?                 (mi ata)                                         -?מִי אָתַה

     ^ja jestem Paweł        (ani pawel)                                   -אָנִי פָאווֶל

     ^jestem studentem      (ani student)                              -אָנִי סְטוּדֶנֽט

     ^jestem uczniem         (ani talmid)                                 -אָנִי תָלְמִיד

   ^Kto to jest?                 (mi hu)                                           -?מִי הוּא 

     ^on jest nauczycielem     (hu more)                                     -הוּא מוֹרֶה
     ^ktoś                           (miszeu)                                          -מִִישֶהוּ

     ^to ja                           (ze ani)                                         -זֶה אָנִי

     ^ten/ ta                        (ze/ zot)                                        -זֶה זאֹת

   ^Jak masz na imię?       (ma szmecha/ szmech)                       -מה שמך

      ^mam na imię Izaak   (szmi Icchak)                                 -שְמִי יִצְחָק

   ^Jak się nazywasz?      (ejch korim lach/ lecha)              -אֶיך קוֹרְאִים לך
     ^Nazywam się Dr Who     (korim li...)                     -קוֹראִים לִי דוֹקְטוֹר הוּ
   ^Miło mi                       (naim meod)                               -נָעיִם מֶאוֹד
   ^Miło mi Cię poznać   (naim meod lehakir otcha)  -נָעיִם מֶאֹד לֶהָכִיר אוֹתךָ

 $ Co (teraz) robisz?     (ma ata ose achszaw)      -(עכשיו)i. מָה אָתַה עוֹשֶה?

    ^ co ona robi?           (ma hi ose)                              - ?מָה הִִיא עוֹשֶה

    ^ co lubisz robić?      (ma ata ohew leasot)        - ?מָה אָתַה אוֹהֶב לְעֲשוֹת
          ^ (ćwiczenie: uzupełnić korzystając z wybranych czasowników powyżej)

 $ czego się uczysz?      (ma ata lomed)                        -?מָה אָתָה לוֹמדֶ

   ^...hebrajskiego          (ani lomed iwrit)                    -אנִי לוֹמֶד עִבְרִית

   ^...filozofii                  (ani lomed filosofia)          - אָנִי לוֹמֶד פִילוֹסוֹפִיָה

 $ Gdzie?                       (ejfo)                                                    -אֵֶיפֹּה

    ^gdzie to jest?            (ejfo ze)                                           -איפה זה

    ^gdzie jesteś?             (ejfo ata)                                        -איפה אתה
    ^tutaj                          (po)                                                      -פה

    ^gdzieś                       (ejfoszeu)                                          -איפשהו

    ^w                              (be)                                             -(בְ בַ בִ)i ב

    ^w szkole                   (ba-bet sefer)                                   -בבית ספר

    ^w klasie                    (ba-kita)                                             -בכיתה

    ^na uniwersytecie       (ba-uniwersita)                            -באוניברסיטה

    ^na zajęciach              (ba-szi'urim)                                   -בשיעורים

     

 $ Skąd jesteś?                (me'eifo ata)                                 -מאיפה אתה 

    ^jestem z...                  (ani me..)-                                       ..אני מ

    ^z..                              (me..) -                                               .. מ

    ^z Krakowa                (mi-Krakow)                                      -מקרקוב

    ^z Polski                     (mi-Polin)                                          -מפולין

    ^z Izraela                    (me-Israel)-                                      מישראל

  
 $ Jak się czujesz?          (ejch ata margisz)                   - איך אתה מרגיש
    ^co słychać?              (ma niszma)                                      -מה נשמע
    ^dobrze, w porządku       (tow, beseder)                                -טוב, בסדר
    ^niedobrze                 (lo tow)                                           - לא טוב
    ^tak sobie, jako-tako    (kacha-kacha)                                  -ככה-ככה
    ^wspaniale                  (mecujan)                                          -מצוין
    ^zajebiście                  (sababa)                                            -סבבה
    ^
    ...

     ..

      .

   

 * ב (w, na) oraz מ (z), a także  ל (do) i ו (i, oraz, a, ale, lecz) łączą się z następującym po nich wyrazem.

  praca domowa: zajęcia zaczniemy od przepytywania, zatem należy przygotować się na pytania z powyższych. 




 ..........................................................................................

      Czas przeszły (paal, przykład: {pisać- לכתוב, כ.ת.ב})

                     כתבתי    .1   - KaTaWti

                     2m.  כתבת   .- KaTaWta
                     2f.   כתבת    - KaTaWt
                     3m.    כתב     -KaTaW
                     3f.    כתבה    -KaT Wa

                     1.      כתבנו    -KaTaWnu
                     2m.  כתבתם    -KaTaWtem
                     2f.    כתבתן    -KaTaWten
                     3.       כתבו     -KaTWu


     przy czym końcówki, które dodajemy do rdzenia,
           obowiązują także i dla innych binjanów.
 ..........................................................................................





przejdź do kolejnej lekcji (jak zacząć rozmowę, coś określonego)