LICZEBNIKI
liczebniki hebrajskie dzielą się na żeńskie i męskie. Podstawowymi- używanymi do liczenia- są żeńskie.1- אחת (achat) (f), אחד (m)
2- שתיים / שתי (sztajim, sztej)(f), שניים / שני (m)
3- שלוש (szalosz) (f), שלושה (m)
4- ארבע (arba`a) (f), ארבעה (m)
5- חמש (chamesz) (f), חמישה (m)
6- שש (szesz) (f), שישה (m)
7- שבע (szewa) (f), שבעה (m)
8- שמונה 9 (szmone) (f), שמונה (m)
9- תשע (tesza) (f), תשעה (m)
10-עשר (eser) (f), עשרה (m)
0 אפס (efes)
może się wydać dziwne, że he jest na końcu liczebników męskich,
dwójka posiada dwie formy, ponieważ jest w duplexie, w smichucie (złożeniu z rzeczownikiem) przybiera krótszą formę.
Piszemy liczebnik przed rzeczownikiem. Ale jedynkę możemy użyć jako przymiotnika i wówczas tak jak to przymiotniki mają w zwyczaju nastąpi po rzeczowniku (הילד האחד). Zaś יחידה / יחיד to jedyny/ jedyna.
Przyklady:
שלושה ילדים קטנים (szloszA jeladIm ktanIm) = trzech małych chłopców
עשר ילדות קטנות (Eser jeladOt ktanOt) = dziesięć małych dziewczynek
ילד אחד קטן (jEled echAd katAn) = jeden mały chłopiec
ילדה אחת קטנה (jaldA achAt ktanA) = jedna mała dziewczynka
עֲשֶׂרֶת- dziesiątka, a עֲשָׂרוֹת- dziesiątki;
kilkanaście
אחת-עשרה achAt esrE (f) 11 אחד-עשר achAd asAr (m)
שתים-עשרה sztEm esrE (f) 12 שנים-עשר sznEm asAr (m)
שלוש-עשרה szlOsz esrE (f) 13 שלושה-עשר szloszA asAr (m)
ארבע-עשרה arbA esrE (f) 14 ארבעה-עשר arba'A asAr (m)
חמש-עשרה chamEsz esrE(f) 15 חמישה-עשר chamiszA asAr (m)
שש-עשרה szEsz esrE (f) 16 שישה-עשר sziszA asAr (m)
שבע-עשרה szwA esrE (f) 17 שבעה-עשר sziw'A asAr (m)
שמונה-עשרה szmonE esrE(f) 18 שמונה-עשר szmonA asAr (m)
תשע-עשרה tszA esrE (f) 19 תשעה-עשר tisz'A asAr (m)
zasady tworzenia liczebników -naście są proste: do liczebnika głównego dodajemy עשרה/ עשר.
kilkadziesiąt
20- עשרים
21 כ״א עשרים ואחד (esrim we'echad) עשרים ואחת (esrim we'achat)
30 שלשים (szloszim)
40 ארבעים (arbaim)
50 חמשים (chamiszim)
60 ששים (sziszim)
70 שבעים (sziw'im)
80 שמנים (szmonim)
90 תשעים (tisz'im)
Powyżej (włącznie) dwudziestki liczebniki (a więc dziesiątki, setki itd..) nie dzielą się juź na męskie i żeńskie,
kilkaset
100 מאה (me'a)
200 מאתים (ma'tajim)
300 שלש מאות (szlosz me'ot)
400 ארבע מאות (arba ma'ot)
500 חמש מאות (chamesz me'ot)
600 שש מאות (szesz me'ot)
700 שבע מאות (szwa me'ot)
800 שמנה מאות (szmone me'ot)
900 תשע מאות (tsza me'ot)
1000 אלף (elef)
2000 אלפים (alpajim)
3000 שלשת אלפים (szloszet alafim)
4000 ארבעת אלפים (arba'at alafim)
5000 חמשת אלפים (chameszet alafim)
6000 ששת אלפים (szeszet alafim)
7000 שבעת אלפים (sziw'at alafim)
8000 שמנת אלפים (szmonat alafim)
9000 תשעת אלפים (tisz'at alafim)
10000 עשרת אלפים (aseret alafim)
1000000 מליון (miljon)
1000000000 מילירד (miljard)
dwieście, dwa tysiące... to liczba podwójna, liczebniki 3-9 setek, oraz 3-9 tysięcy tworzymy z liczebnika jedności dodając "setek", "tysięcy" w liczbie mnogiej.
W języku hebrajskim nie ma odpowiednika słowa "kilkanaście". Natomiast kilkadziesiąt to כַּמָּה עֲשָׂרוֹת kama asarot (na co dzień), עֲשָׂרוֹת אֲחָדוֹת asarot achadot (nieco wyższy język). Podobnie kilkaset - kama me'ot, me'ot achadot.
Liczebniki porządkowe
1 ראשון (riszon) (m) ראשונה (riszona) (f)2 שני (szeni) (m) שניה (sznija) (f)
3 שלישי (szliszi) (m) שלישית (szliszit) (f)
4 רביעי (rewi'i) (m) רביעית (rewi'it) (f)
5 חמישי (chamiszi) (m) חמישית (chamiszit) (f)
6 ששי (sziszi) (m) ששית (sziszit) (f)
7 שביעי (szwi'i) (m) שביעית (szwi'it) (f)
8 שמיני (szmini) (m) שמינית (szminit) (f)
9 תשיעי (tszi'i) (m) תשיעית (tszi'it) (f)
10 עשירי (asiri) (m) עשירית (asirit) (f)
11 האחד עשר (ha‘achad asar) (m) האחת עשרה (ha‘achat esre) (f)
12 השנים עשר (hasznejm asar) (m) השתים עשרה (hasztejm esre) (f)
kolejne liczebniki porządkowe tworzy się dodając hena początku (jak to już widać w przypadku 11, 12)
GEMATRIA
Liczby można po hebrajsku zapisywać także literami alfabetu.Litery alfabetu przyporządkowuje się kolejno wartościom liczbowym, następująco i=1,2...9,10,20...90,100,200,300,400).
Tak jest np. w przypadku dni tygodnia, gdzie piszemy יום א- czyli dzień pierwszy (niedziela). Można to samo również oddać poprzez יום ראשון.
W przypadku dat można gematrycznie zapisywać także rok, z tym że w ten sposób zapisuje się żydowski rok od stworzenia świata (obecnie jest 5772), lub według skróconej rachuby czasu od 1240 roku (spotykane na macewach).
{24- כ״ד}, {dziewięćset - תת״ק},
PYTANIE O ILOŚĆ
ile?- ? כמהtyle, ileś, kilka- כמה
para- זוג (f)
parami- זוגות- זוגות
dużo- הרבה
bardzo dużo- הרבה מאוד
mnóstwo- המון
tak sobie- ככה-ככה
mało- מְעַט
mniej- פָּחוֹת
więcej- הרבה יותר
trochę- קצת
bardzo- מאוד
bardziej- יותר
duży- גדול
mały- קטן
szybko- מַהֵר
powoli- לְאַט
bardzo powoli, powoli powolutku- לְאַט לְאַט
ile to kosztuje?- כמה זה עולה
ile mam zapłacić?- כמה אני צריך לשלום
kupuję to- קונה את זה
jak jest cena?- מא מחיר
drogie- יָקָר / יְקָרָה / יְקָרִים / יְקָרוֹת
tanie- זוֹל
tanio- בְּזוֹל
za drogo- יָקָר מִדַּי
co zamawiasz?- מה אתה מזמין
co kupujesz?- מה אתה קונה
chciałbym zamówić pizzę- אני רוצה מזמין פיצה
zamawiam wino grzane- אני מזמין יין חם
הַמִּגְזָר הַשְּׁלִישִׁי- trzeci sektor
הממד השלישי, גֹּבַהּ- trzeci wymiar
הָרַיְךְ הַשְּׁלִישִׁי- III Reich
הָעוֹלָם הַשְּׁלִישִׁי- trzeci świat
גּוּף שְׁלִישִׁי- trzecia osoba
הַמֵּמַד הָרְבִיעִי- czwarty wymiar
גַּלְגַּל חֲמִישִׁי בַּעֲגָלָה- piąte koło u wozu
גַּיִס חֲמִישִׁי- piąta kolumna
חוּשׁ שִׁשִּׁי- szósty zmysł
הרקיע השביעי, פסגת האושר- siódme niebo, szczyt szczęścia
הָעוֹלָם הַשְּׁלִישִׁי
מדינות העולם השלישי או המדינות המתפתחות הוא כינוי למדינות לא מפותחות כלכלית בעולם; המרוכזות בעיקר באפריקה, אך גם באסיה ובדרום אמריקה. הכינוי "העולם השלישי" ניתן למדינות שבימי המלחמה הקרה לא היו מזוהות עם הגוש הקומוניסטי (העולם השני) ולא עם הקפיטליסטים, המתנגדים לקומוניזם (העולם הראשון).
podstawowe działania matematyczne
dodać- וְעוֹדodjąć- פָּחוֹת
razy- כָּפוּל
podzielić- כפול
równa się- שווה/ זה
{שָׁלוֹשׁ כָּפוּל שָׁלוֹשׁ שָׁוֶה תֵּשַׁע.- trzy razy trzy równa się dziewięć}
{אֲנִי פִּי שְׁנַיִם יוֹתֵר צְעִירָה מִמְּךָ= jestem dwa razy młodszy od ciebie}
Ułamki
1/2 (połowa)- חצי
1/3- שְׁלִישׁ
1/4 (ćwiartka)- רֶבַע (także dzielnica, kwartał)
1/5- חֲמִישִׁית
1/6- שִׁשִּׁית
1/7- שְׁבִיעִית
1/10
3/4- שלוש רֶבַעים
połowa- מַחֲצִית
część- חלק
ułamek zwykły- שֶׁבֶר פָּשׁוּט
ułamek dziesiętny- שֶׁבֶר עֶשְׂרוֹנִי
kawałek- חֲתִיכָה (tak też się mówi na kromkę chleba)
przyrodni brat (połowiczny)- אָח לְמֶחֱצָה
za pół ceny- בחצי-מחיר
pół na pół- חֲצִי חֲצִי
półton (muz.)- חצי-טון
półksiężyc- חֲצִי יָרֵחַ
half size- חצי-מידה
półprawda- חֲצִי אֱמֶת
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz