18.05.2012

Bezokolicznik

BEZOKOLICZNIK
Bezokolicznik łatwo rozpoznać w języku hebrajskim rozpoznać. zaczyna się od literki lamed ל.  Oczywiście ל może poprzedzać wyraz również z innych powodów ( ל= do, ku) lub być integralną częścią wyrazu (np. być pierwszą rdzenną szoresza). Stąd też, aby uniknąć nieporozumień, patrz dalej:

Poniżej znajdują się najbardziej reprezentatywne przykłady bezokoliczników w poszczególnych binjanach:
{ paal - (לכתוב) lichtow- pisać; liCHToW
nifal - (להיכתב) lehikatew= być napisanym; lehiKaTeW
 piel - (לדבר) ledawer- mówić (np po hebrajsku), rozmawiać; leDaBeR
hifil - (להכתיב) lehaktiw- dyktować, sprawić by pisał; lehaKTiW
hitpael- (להתכתב) lehistarek- pisać między sobą, korespondować- lehitKaTeW
pual i hufal nie tworzą bezokolicznika}

Ażeby rozeznać jak będzie wyglądał bezokolicznik dla innego czasownika, należy znać jego szoresz (rdzeń) oraz analogicznie do powyższych przykładów podstawić samogłoski (/nikudy).

PAAL לִכְבּוֹשׁ
Nie zawsze to się jednak sprawdza.
Gdy w binjanie paal mamy do czynienia z czasownikiem z drugą rdzenną waw (/ lub jud) bezokolicznik=   לקום lakum wstać (/ לשים laszim położyć).

ostatnia he wygląda obiecująco i wiele zmienia
ק.נ.ה= liknot לקנות (kupować). Co tutaj się stało? he jest słabą spółgłoską, w związku z tym przepada i w zamian otrzymujemy końcówkę ות-. Podobnie inne czasowniki {ש.ת.ה,  ר.צ.ה, ע.ל.ה}

פ"נ  Sprawę komplikują również czasowniki zaczynające się od נ nun (פ"נ), jako że pierwsze nun פ"נ ma tendencje do zanikania. Stąd przy szoreszu נ.פ.ל bezokolicznik przybiera formę לפול lipol (spadać). Co się dzieje tutaj z nun? "Zlepia się" z nasŧępującą po nim pe/ fe, stąd w pe mamy dagesz i czytamy jako lipol a nie lifol.
Zdumiewający jest szoresz נ.ת.ן, który w bezokoliczniku przybiera formę לתת latet (dawać).
Ale mamy też takie פ"נ, które nie tracą nun, jak np. לנעול lin`ol (ubuwać się), לנסוע linsoa (jechać, podróżować),

פ"י  Nie tylko nun, ale też i pierwsze jud sprawia podobne problemy.
י.ש.ב - laszewet  לשבת (siedzieć).
י.ר.ד- laredet לרדת (schodzić).
nieco inaczej wymowa wygląda w przypadku szoresza י.ד.ע, mianowicie ladaat לדעת (wiedzieć), a jest to związane z ajinem.
ale już י.ש.ן = liszon לישון (spać) wygląda porządnie.
Mega udziwnienie stanowi ל.ק.ח = לקחת (brać), które w odmianie przypomina .פ"י

Czasowniki z pierwszą gardłową z reguły nie tracą jakich spółgłowek, jednak w ich przypadku mamy do czynienia z pewnymi zmianami fonetycznymi (samogłoski).
ajin- לעבור laawor (mijać). przy czym pod ajin stoi skrócony patach. tak samo לעבוד (pracować).
he- ה.ר.ג= laharog להרוג (zabić)
chet- לחשוב lachszow (myśleć)
alef- א.כ.ל= leechol לֶאֱכוֹל (jeść)

ostatnia ajin ש.מ.ע = liszmoa לשמוע (słyszeć). zmiana polega na tym, że ostatnie ajin wymaga aby pod nim stał patach.
Podobnie z ostatnim chet:


nieregularne w tym względzie jest również א.מ.ר= lomar לומר (mówić).

Niektóre czasowniki ze względu na swoje rdzenne podlegają mieszanym odmianom, jako przykład podam szoresz ע.ל.ה. Jaki będzie bezokolicznik?  la`alot לעלות. Odpowiedzi na pytanie dlaczego w ten sposób, proszę poszukać powyżej.




NIFAL
typowy bezokolicznik to לְהִימָּצֵא utworzony od rdzenia מ.צ.א, a znaczy on :znajdować się".
Nie da się jednak uniknąć nieregularności:
ר.א.ה tworzy bezokolicznik להיראות leheraot (wyglądać, ukazywać się, być widocznym, zdawać się)


(ciąg dalszy nastąpi w wolnej chiwli)

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz